ALBERT

Description: Author Posting. © Annual Reviews, 2003. This article is posted here by permission of Annual Reviews for personal use, not for redistribution. The definitive version was published in Annual Review of Environment and Resources 28 (2003): 521-558, doi:10.1146/annurev.energy.28.011503.163443.

Description: Agriculture and industrial development have led to inadvertent changes in the natural carbon cycle. As a consequence, concentrations of carbon dioxide and other greenhouse gases have increased in the atmosphere and may lead to changes in climate. The current challenge facing society is to develop options for future management of the carbon cycle. A variety of approaches has been suggested: direct reduction of emissions, deliberate manipulation of the natural carbon cycle to enhance sequestration, and capture and isolation of carbon from fossil fuel use. Policy development to date has laid out some of the general principles to which carbon management should adhere. These are summarized as: how much carbon is stored, by what means, and for how long. To successfully manage carbon for climate purposes requires increased understanding of carbon cycle dynamics and improvement in the scientific capabilities available for measurement as well as for policy needs. The specific needs for scientific information to underpin carbon cycle management decisions are not yet broadly known. A stronger dialogue between decision makers and scientists must be developed to foster improved application of scientific knowledge to decisions. This review focuses on the current knowledge of the carbon cycle, carbon measurement capabilities (with an emphasis on the continental scale) and the relevance of carbon cycle science to carbon sequestration goals.

Description: The National Center for Atmospheric Research is supported by the National Science Foundation.

Description: Author Posting. © Annual Reviews, 2006. This article is posted here by permission of Annual Reviews for personal use, not for redistribution. The definitive version was published in Annual Review of Fluid Mechanics 38 (2006): 395-425, doi:10.1146/annurev.fluid.38.050304.092129.

Description: Over the past four decades, the combination of in situ and remote sensing observations has demonstrated that long nonlinear internal solitary-like waves are ubiquitous features of coastal oceans. The following provides an overview of the properties of steady internal solitary waves and the transient processes of wave generation and evolution, primarily from the point of view of weakly nonlinear theory, of which the Korteweg-de Vries equation is the most frequently used example. However, the oceanographically important processes of wave instability and breaking, generally inaccessible with these models, are also discussed. Furthermore, observations often show strongly nonlinear waves whose properties can only be explained with fully nonlinear models.

Description: KRH acknowledges support from NSF and ONR and an Independent Study Award from the Woods Hole Oceanographic Institution. WKM acknowledges support from NSF and ONR, which has made his work in this area possible, in close collaboration with former graduate students at Scripps Institution of Oceanography and MIT.

Description: First published online as a Review in Advance on October 24, 2005. (Some corrections may occur before final publication online and in print)

Description: Author Posting. © Annual Reviews, 2005. This article is posted here by permission of Annual Reviews for personal use, not for redistribution. The definitive version was published in Annual Review of Physiology 68 (2006): 22.1-22.29, doi:10.1146/annurev.physiol.68.040104.105418.

Description: Superfast muscles of vertebrates power sound production. The fastest, the swimbladder muscle of toadfish, generates mechanical power at frequencies in excess of 200 Hz. To operate at these frequencies, the speed of relaxation has had to increase approximately 50-fold. This increase is accomplished by modifications of three kinetic traits: (a) a fast calcium transient due to extremely high concentration of sarcoplasmic reticulum (SR)-Ca2+ pumps and parvalbumin, (b) fast off-rate of Ca2+ from troponin C due to an alteration in troponin, and (c) fast cross-bridge detachment rate constant (g, 50 times faster than that in rabbit fast-twitch muscle) due to an alteration in myosin. Although these three modifications permit swimbladder muscle to generate mechanical work at high frequencies (where locomotor muscles cannot), it comes with a cost: The high g causes a large reduction in attached force-generating cross-bridges, making the swimbladder incapable of powering low-frequency locomotory movements. Hence the locomotory and sound-producing muscles have mutually exclusive designs.

Description: This work was made possible by support from NIH grants AR38404 and AR46125 as well as the University of Pennsylvania Research Foundation.

Description: Factsheets van de platwormen van het leefgebiedenbeleid.

Description: Sinds 2007 maakt de Knautiabij (Andrena hattorfiana) deel uit van de lijsten van aandachtsoorten die zijn\nopgesteld in het kader van het Leefgebiedenbeleid van het Ministerie van LNV. De Knautiabij is\naangewezen als aandachtsoort voor het Leefgebied Heuvelland. Door de sterke binding van deze bij met\nBeemdkroon (Knautia arvensis) is het in het Heuvelland een kenmerkende soort voor bloemrijke\ngraslanden. Deze graslanden staan in het Heuvelland sterk onder druk als gevolg van verruiging en\nongunstig beheer. Met name schrale hooilanden en lijnvormige elementen als bermen, akker- en\nbosranden zijn in kwaliteit sterk achteruitgegaan. Deze gebieden worden vaak niet als natuurgebied\nbeheerd en vallen door hun kleinschalige karakter buiten de Ecologische Hoofdstructuur. Dit rapport\ngeeft beheeradviezen voor deze landschapselementen in het Leefgebied Heuvelland, met de Knautiabij als\nvlaggenschip.\nIn 2007 zijn de populaties van de Knautiabij in het Heuvelland in kaart gebracht. Hiertoe zijn 76\nkilometerhokken onderzocht waarin de soort in het verleden gevonden is of waaruit grote groeiplaatsen\nvan Beemdkroon bekend waren. Uiteindelijk zijn binnen die 76 kilometerhokken 109 locaties met\ngroeiplaatsen van Beemdkroon gevonden. De Knautiabij is in 44 kilometerhokken op 82 locaties\naangetroffen. Op basis hiervan wordt ingeschat dat deze bij in de afgelopen 20 jaar minstens 56% van zijn\nareaal in het Heuvelland heeft verloren. Dit is illustratief voor de recente teloorgang van bloemrijke\ngraslanden in dit gebied.\nDe verzamelde gegevens brengen nieuwe informatie over de ecologie van zowel de Knautiabij als\nBeemdkroon aan het licht. Zo werd duidelijk dat de Knautiabij aanwezig is op 90% van de onderzochte\nlocaties met tussen de 50 en 500 Beemdkroonplanten. Verder bleek dat Beemdkroon vooral groeit op\nplekken met een zuidelijke expositie. Dergelijke informatie is gebruikt bij het formuleren van\nbeheermaatregelen ten gunste van bloem- en insectenrijke graslanden in het algemeen en Beemdkroon en\nde Knautiabij in het bijzonder.\nDe resultaten van de inventarisatie in 2007 zijn gebruikt om vast te stellen voor welke locaties maatregelen\nin het beheer het meest gewenst is (voor criteria zie paragraaf 3.2). In 2008 zijn 49 locaties met hoge of\nmiddelhoge prioriteit opnieuw bezocht om de vegetatie te inventariseren en ter plekke inschattingen te\nmaken van het gevoerde en gewenste beheer. In hoofdstuk 5 worden algemene aanbevelingen voor beheer\nten gunste van bloem- en insectenrijke graslanden gegeven. Voor specifieke populaties van Beemdkroon\nen de Knautiabij zijn deze maatregelen uitgewerkt in hoofdstuk 6. Enkele belangrijke terreinbeheerders\nworden apart uitgelicht en nader besproken.\nNiet alleen Beemdkroon en de Knautiabij zullen gebaat zijn bij de maatregelen zoals voorgesteld in dit\nrapport. Vele andere planten- en insectensoorten die kenmerkend zijn voor bloemrijke graslanden in het\nHeuvelland zullen meeprofiteren (tabel 4 en 5). Hieronder zijn verschillende andere aandachtsoorten van\n(lijnvormige elementen in) het Heuvelland, vele Rode-Lijstsoorten en diverse insectensoorten met een\ndirecte binding met Beemdkroon. Hopelijk dragen de adviezen bij aan het herstel van de zo bedreigde\nbloemenrijkdom in het Heuvellandschap.

Description: Gelderland en sprinkhanen\nDe Provincie Gelderland is belangrijk voor de Nederlandse\nsprinkhanenfauna: van de 18 soorten van de Rode Lijst zijn er 15 uit\ndeze provincie bekend. De Provincie Gelderland is zich bewust van de\nverantwoordelijkheid die zij heeft voor de Nederlandse sprinkhanenfauna.\nDit blijkt uit ondermeer de beschermingsplannen die in de\nafgelopen jaren zijn opgesteld voor zadelsprinkhaan en de kleine\nwrattenbijter, moerassprinkhaan en de zompsprinkhaan en\nwrattenbijter.\nDeze sprinkhaansoorten zijn samen met de veldkrekel en de\nblauwvleugelsprinkhaan de meest bedreigde sprinkhaansoorten van\nGelderland. De veldkrekel draait vanaf 2007 mee in het\n\xe2\x80\x98leefgebiedenbeleid\xe2\x80\x99 van het Ministerie van LNV en EIS zal in dat kader\neen voorstel doen voor een beschermingsplan waar deze soort van\nprofiteert. De blauwvleugelsprinkhaan staat echter niet op de\nsoortenlijst voor de leefgebiedenplannen en valt dus buiten de boot.\nHet voorliggende beschermingsplan poogt de verdere achteruitgang van\nde blauwvleugelsprinkhaan in Gelderland te stoppen en het voortbestaan\nvan de populaties te waarborgen. Hiertoe zijn de actuele\npopulaties nader onderzocht en worden handvaten geboden voor\nconcrete uitvoeringsmaatregelen.\nDe blauwvleugelsprinkhaan\nDe blauwvleugelsprinkhaan (Oedipoda caerulescens) is een vrij\ngrote, meestal grijze veldsprinkhaan met donkere banden over\nvoorvleugels, achterpoten en achterlijf. De soort is sterk\nwarmteminnend en komt voor op open terreinen met grote stukken\nonbegroeide, zandige bodem, zoals in half vastgelegde duingebieden,\nrandzones van stuifzanden en op kale grond tussen struikheidevegetaties.\nPlaatselijk wordt de soort ook op kapvlakten en spoorwegemplacementen\ngevonden. In heide- en stuifzandgebieden lijkt de soort\neen voorkeur te hebben voor plekken met enige beschutting,\nbijvoorbeeld inhammen in bosranden of kleinere heideveldjes omsloten\ndoor bos.\nVrouwtjes leggen eieren in onbegroeide, onbeschaduwde zandbodem,\nbijvoorbeeld op kale zandplekjes tussen korstmos. Het voedsel bestaat\nuit diverse kruiden, grassen zijn van geringer belang (dit in tegenstelling\ntot andere soorten als bruine sprinkhaan en knopsprietje die juist\noverwegend grassen eten).\nBedreiging en beheer\nDe voornaamste bedreiging voor de blauwvleugelsprinkhaan is de\nafname van het areaal aan heide en stuifzand. Daarnaast is de\ndynamiek in dergelijke terreinen afgenomen en hebben vergrassing,\nverbossing en vermossing een ongunstige invloed. Beheer dat is gericht\nop het behoud van de blauwvleugelsprinkhaan zal zich op die zaken\nmoeten concentreren.\nEIS & BUREAU NATUURBALANS - LIMES DIVERGENS BV Blauwvleugelsprinkhaan in Gelderland\n5\nBeperkte verspreiding en weinig dieren in Gelderland\nIn de periode 1980-2006 is de blauwvleugelsprinkhaan in 23\ngebieden in Gelderland gevonden. In 2007 zijn deze 23 gebieden (en\n\xc3\xa9\xc3\xa9n extra gebied) onderzocht en de blauwvleugelsprinkhaan is in 7\ngebieden teruggevonden.\nIn de meeste gevallen betrof het tevens een gering aantal dieren per\ngebied. Het is mogelijk dat de soort in sommige gebieden over het\nhoofd is gezien. In het verleden is namelijk ook al gebleken dat het\naantal individuele blauwvleugelsprinkhanen beperkt is op binnenlandse\nheideterreinen. In duingebieden en langs spoorlijnen in Limburg blijken\nde dichtheden hoger te zijn. Mogelijk zijn nog onontdekte populaties\nvoorhanden, op kleine, beschutte en nog niet onderzochte\nheideterreintjes. Toch lijkt het er op dat de soort uit veel Gelderse\ngebieden verdwenen is.\nMaatregelen\nDe uit te voeren maatregelen zijn per deelgebied aangegeven. Met\nname het cre\xc3\xabren van open zand is van belang voor duurzaam behoud.\nDe geleidelijke overgangen van heide naar bos kunnen zorgen voor de\ngewenste kruidachtige vegetaties die de blauwvleugelsprinkhaan ten\ngoede komen.\nVerbinden\nDe kleine heideterreinen verliezen door natuurlijke successie alle hun\npioniersituatie en daarmee ook de blauwvleugelsprinkhaan. In grotere\nterreinen met voldoende dynamiek zullen de sprinkhanen elders een\ngeschikt plekje kunnen vinden. Het is dan ook van belang om de\nverschillende heideterreinen met elkaar te verbinden. Uitwisseling en\nherkolonisatie kan dan optreden. In het voorliggende rapport zijn daar\nvele voorbeelden voor gegeven.\nPrioritering\nDe prioritering voor de uitvoering van maatregelen is gebaseerd op\nde aan- of afwezigheid van blauwvleugelsprinkhanen, urgent gewenst\nbeheer en de kansrijkdom voor ontwikkeling van het gewenste biotoop.\nTevens is aangegeven of het gebied aansluiting kan vinden bij de\nkerngebieden en verbindingszones zoals voorgesteld in het rapport\nVELUWSE HEIDE VERBONDEN. Enkele populaties missen die\naansluiting en zouden bij gebiedsinrichtingen op basis van dat rapport\nbuiten de boot vallen.

Description: De brede geelgerande waterroofkever Dytiscus latissimus is internationaal beschermd via de Habitatrichtlijn.\nIn Nederland was de soort sinds 1967 niet meer gevonden, totdat hij in 2005 werd herontdekt in\nZuidwest-Drenthe. Een verkennend onderzoek in het betreffende gebied in 2006 leerde dat de soort er in\nminstens vier verschillende vennen voorkomt.\nIn 2006 en 2007 heeft EIS-Nederland in opdracht van het Ministerie van LNV een landelijk\nvervolgonderzoek uitgevoerd naar de Nederlandse verspreiding van de brede geelgerande waterroofkever.\nTijdens een verkenningsronde in het voorjaar van 2007 zijn in de wijde omgeving van de bekende\nvindplaatsen 36 vennen geselecteerd die op basis van hun morfologie en vegetatie mogelijk geschikt leken\nvoor de soort. In aanvulling hierop zijn 13 vennen geselecteerd op historische vindplaatsen elders in\nNederland.\nDe totale selectie van 49 vennen is onderzocht in de nazomer van 2007 en het voorjaar van 2008. In het\nonderzoek is gewerkt met speciaal voor dit doel ontworpen fuiken, voorzien van kippenlever als lokaas.\nPer ven werden steeds vijf fuiken uitgezet, die vijf dagen bleven staan en dagelijks werden gecontroleerd.\nAlle in de fuiken gevangen \'grotere\' waterkevers (〉 8 mm) zijn genoteerd. Verder zijn de vegetatie en de\nmorfologische eigenschappen van de vennen beschreven en werden metingen verricht aan diverse fysischchemische\neigenschappen van het water.\nIn geen van de onderzochte vennen is de brede geelgerande waterroofkever aangetroffen. Wel zijn 27\nandere soorten waterkevers in de fuiken terechtgekomen. Hieronder zijn verschillende soorten die nauw\nverwant zijn aan Dytiscus latissimus en die qua formaat vergelijkbaar zijn. Zo werden 303 exemplaren van\nDytiscus lapponicus gevangen, 76 van D. marginalis en maar liefst 803 van Cybister lateralimarginalis. Dit geeft\naan dat de fuiken goed werken voor het vangen van grote waterroofkevers. In het verkennende onderzoek\nin 2006 werd D. latissimus bovendien met dit valtype wel degelijk gevangen. De conclusie luidt dan ook dat\nde brede geelgerande waterroofkever vermoedelijk in geen van de onderzochte vennen voorkomt.\nDe Nederlandse populatie van de brede geelgerande waterroofkever lijkt geheel beperkt te zijn tot de\nomgeving van Uffelte en het Dwingelderveld in Zuidwest-Drenthe. In deze gebieden liggen nog vele\nvennen die niet onderzocht zijn, maar die mogelijk wel geschikt zijn als biotoop voor deze waterkever.\nMomenteel is niet duidelijk in welke vennen de soort nog meer voorkomt en hoe groot de populaties zijn.\nOok is niet duidelijk wat de biotoopeisen van de soort zijn. Om monitoring aan de soort te kunnen\nuitvoeren en om de soort in Nederland effectief te kunnen beschermen, is beter onderzoek naar zijn\nvoorkomen in Zuidwest-Drenthe noodzakelijk. Ook is het nodig om de soort op te nemen in de\naanwijzingsbesluiten voor deze gebieden in het kader van Natura 2000.

Description: Inleiding op de factsheets van de soorten van het leefgebiedenbeleid.

Description: Factsheets van de mossen van het leefgebiedenbeleid.

Description: Factsheets van de paddestoelen van het leefgebiedenbeleid.

Description: Factsheets van de bloedzuigers van het leefgebiedenbeleid.

Description: Factsheets van de mieren van het leefgebiedenbeleid.

Description: Factsheets van de bijen van het leefgebiedenbeleid.

Description: Factsheets van de steenvliegen van het leefgebiedenbeleid.

Description: Factsheets van de haften van het leefgebiedenbeleid.

Description: Factsheets van de kokerjuffers van het leefgebiedenbeleid.

Description: In 2005 werd onverwachts de zeggekorfslak op twee plaatsen in Zuid-Holland aangetroffen (Boesveld, 2005). De zeggekorfslak staat op de Habitatrichtlijn en geniet wettelijke bescherming. Om hieraan invulling te kunnen geven is het voor de provincie Zuid-Holland van belang om goede informatie over de verspreiding, biotoopkeuze en beheer van deze soort te hebben. In 2006 heeft de provincie daarom aan EIS-Nederland de opdracht gegeven om het voorkomen van de soort in de provincie in kaart te brengen. \nTijdens het in 2006 uitgevoerde veldwerk is V. moulinsiana in totaal in negen (deel)gebieden aangetroffen: Nieuwkoopse plassen, Kagerplassen, Braassemermeer en Wijde Aa, Rotte, Hennipsloot en Lange Vaart, Vlietlanden, Kinderdijk, Groote- of Achterwaterschap en De Alblas. Met uitzondering van de Nieuwkoopse plassen waar slechts \xc3\xa9\xc3\xa9n populatie werd gevonden, werden in al deze gebieden meerdere of zelfs vele populaties aangetroffen. Vooral in de Hooge Boezem van de Overwaard bij Kinderdijk is de soort erg talrijk. Naar schatting kwamen langs een traject van circa 100 meter tienduizenden zeggekorfslakken voor. De dichtheden lopen hier op tot circa 500 exemplaren per vierkante meter. Ook bij het Norremeer in het Kagerplassengebied werden plaatselijk zulke dichtheden geschat. Bij Kinderdijk strekt het leefgebied van V. moulinsiana zich uit langs een groot deel van de boezem de Groote of Achterwaterschap. Vanaf Kinderdijk tot aan het plaatsje Donk, een afstand van ca 11 km komt de soort voor. \nOndanks dat de soort veel algemener blijkt te zijn dan altijd werd aangenomen is ze toch kritisch in haar biotoopkeuze. In Zuid-Holland bestaat de biotoop vooral uit brede, moerassige oevers, bij voorkeur verlandingsoevers, met veel vegetaties van grote zeggen. De oevers dienen sinds lange tijd extensief beheerd te worden en grotendeels onbeschaduwd te zijn. Het is van belang dat er een permanent hoog grondwaterpeil is (meestal op maaiveld tot 10 cm onder maaiveld). Deze biotoopkeuze wijkt duidelijk af van de vindplaatsen in Zuid-Limburg waar ze in broekbossen in beekdalen met kalkrijke kwel gevoede moeraszeggenvegetaties is gevonden (Gmelig Meyling et al 2006). De dichtheden zijn in de Zuid - Limburgse biotopen overigens beduidend lager dan in Zuid-Holland. Het merendeel van de Nederlandse populaties bevindt zich in Zuid-Holland. Daarnaast zijn ook de dichtheden die in Zuid-Holland zijn aangetroffen veel hoger dan de elders gemelde dichtheden. Hierbij moet wel worden aangetekend dat het onderzoek naar de verspreiding van de soort in Nederland nog in volle gang is. \nDe zeggekorfslak blijkt voornamelijk beperkt tot extensief beheerde biotopen. Bij extensief begrazing door schapen weet de soort zich goed te handhaven, zoals blijkt op dijktrajecten langs de Groote of Achterwaterschap. Klepelen en intensief maaien zijn echter wel nadelig. Op plaatsen met een dergelijk beheer werd de soort niet aangetroffen. Niets doen of zeer extensief (gefaseerd)maaien zijn goede beheersmethoden. Wel dient men er bij het nietsdoen beheer er voor te waken dat door verruiging zeggenvegetaties kunnen verstikken. \nDe zeggekorfslak werd het meeste aangetroffen op moeraszegge (Carex acutiformis) maar was tevens vaak aanwezig op oeverzegge (C. riparia) en pluimzegge (C. paniculata). Gedurende het onderzoek werd steeds meer duidelijk dat pluimzegge zeer belangrijk is voor de zeggekorfslak. In al de onderzochte gebieden is ze op deze zeggesoort aangetroffen en de aantallen kunnen oplopen tot enkele honderden dieren per pol. \nDe compacte pollen bieden uitstekende bescherming tegen weer- en beheersinvloeden. Het voorkomen louter op riet zoals Langs de Hennipsloot nodigt uit tot aanvullend onderzoek.

Description: In het kader van het project \xe2\x80\x9cInhaalslag Verspreidingsgegevens Ongewervelden\xe2\x80\x9d in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit (LNV) doet Stichting EIS sinds een aantal jaar onderzoek naar de verspreiding van de beschermde gestreepte waterroofkever Graphoderus bilineatus. Bij eerdere inventarisaties van de gestreepte waterroofkever is gebruik gemaakt van een model dat de kans op voorkomen van de gestreepte waterroofkever in een bepaald kilometerhok voorspelde. Het model bleek een redelijke voorspellende waarde te hebben in gebieden waarbij gegevens over het electrisch geleidingsvermogen (EGV) en vegetatiedata gecombineerd konden worden. In gebieden waarvan alleen EGV waarden bekend waren, is het model ontoereikend gebleken (Koese et al. 2008). \nHet doel van het verspreidingsonderzoek in 2009 is het completeren van de verspreidingskennis van de gestreepte waterroofkever in 5x5 kilometerhokken die niet eerder onderzocht waren, maar die wel gelegen zijn binnen het gebied dat door Cuppen et al. (2007) is aangeduid als \'mogelijk areaal\'. In totaal zijn negen uurhokken (=5x5 kilometer) in Zuid-Friesland onderzocht, waarbij per uurhok twee kilometerhokken geselecteerd zijn op basis van \xe2\x80\x98expert judgement\xe2\x80\x99, zodat in totaal 18 kilometerhokken bemonsterd zijn. \nDe gestreepte waterroofkever werd in \xc3\xa9\xc3\xa9n kilometerhok aangetroffen, langs een woonwijk in het noorden van Joure. Op nationale schaal is de soort nu bekend uit 90 kilometerhokken, 34 uurhokken en 18 10x10 kilometerhokken. \nHiermee wordt het verspreidingsonderzoek naar de gestreepte waterroofkever op uurhokniveau voorlopig als afgerond beschouwd.

Description: De moshommel heeft sinds 2007 een plaats in het Leefgebiedenbeleid van het Ministerie van LNV. Het is een aandachtsoort voor de Leefgebieden Kustgebied en Agrarisch Landschap. Deze zeldzame hommel is uit grote delen van Nederland verdwenen en staat op de Rode Lijst in de categorie Bedreigd. Over de eisen die de moshommel aan zijn omgeving stelt is nog niet veel bekend. Dit rapport doet verslag van een onderzoek om hierover meer informatie te verzamelen. \nDe moshommel komt in Zuid-Holland nog voor in enkele buitendijkse gebieden in de Delta: de Beninger Sliken, Tiengemeten, de Slikken van Flakkee en de Hompelvoet. Deze vier gebieden zijn in 2008 en 2009 bezocht door EIS-Nederland om het voorkomen en de ecologie van de moshommel nader te onderzoeken. Hierbij kregen de Beninger Slikken (vier bezoeken) en Tiengemeten (drie bezoeken) de meeste aandacht. De Slikken van Flakkee en de Hompelvoet zijn slechts gedurende \xc3\xa9\xc3\xa9n dag bezocht. \nOp de Beninger Slikken en Tiengemeten zijn nog grote populaties van de moshommel aanwezig. Er zijn geen aanwijzingen dat het in deze gebieden slechter gaat met de soort, al valt er op het maaibeheer in de Beninger Slikken nog wel wat af te dingen. Per gebied worden enkele aanbevelingen gegeven die de moshommel hopelijk verder ten goede zullen komen. \nDe status van de moshommel op de Slikken van Flakkee is onduidelijk. Vermoedelijk is de populatie klein. Een minder intensief begrazingsbeheer zou de omstandigheden voor de soort kunnen verbeteren. \nDe situatie op de Hompelvoet is zorgelijk. Rond 2000 was de populatie hier groot, maar inmiddels lijkt deze bijna verdwenen te zijn. Ook met de overige wilde bijensoorten van het eiland gaat het slecht. De oorzaken hiervan zijn onbekend.

Description: De plaagmier Lasius neglectus Van Loon, Boomsma & Andr\xc3\xa1sfalvy, 1990 werd in de vroege jaren 1970 ontdekt en beschreven van Boedapest (Hongarije). De mier is inmiddels op een groot aantal plekken in Europa en Voor-Azi\xc3\xab gevonden en gedraagt zich soms invasief. Het oorspronkelijke verspreidingsgebied is onbekend, mogelijk de omgeving van de Zwarte en Kaspische Zee. Uit Europa worden jaarlijks nieuwe vindplaatsen bekend, maar uit Nederland was de soort nog niet bekend. De mier is uitsluitend aangetroffen in verstoorde stedelijke en halfstedelijke milieus in parken, tuinen, kassen en langs straten en boulevards. In natuurgebieden is L. neglectus vooralsnog niet vastgesteld, ook niet in het buitenland. \nLasius neglectus kan overlast bezorgen in de stedelijke omgeving en ook invloed hebben op de lokale biodiversiteit. Dit was aanleiding voor Team Invasieve Exoten om aan EIS-Nederland de opdracht te verstrekken een risicoanalyse op te stellen voor de plaagmier. \nHet onderzoek leverde een verrassend resultaat op: L. neglectus blijkt al decennialang aanwezig in ten minste vijf gemeenten in Nederland, met de eerste melding al in 1978. De determinaties worden ondersteund door DNA-analyses.\nEen zeer opvallend gedrag van de werksters is het in zeer grote aantallen op en neer lopen langs boomstammen, van en naar grote bladluizenkolonies die in bomen worden \xe2\x80\x98gehouden\xe2\x80\x99 en waarvan honingdauw wordt betrokken. Dit levert soms overlast op, omdat geparkeerde auto\xe2\x80\x99s besmeurd raken met honingdauw, die uit de bomen naar beneden drupt. \nLasius neglectus kan zichzelf slecht verbreiden middels bruidsvluchten en de puntsgewijze vestigingen op alle vindplaatsen in Europa zijn ongetwijfeld het gevolg van onbedoeld transport door de mens met (pot)planten, grond en dergelijke. Eenmaal gevestigd kan de populatie lokaal uitgroeien tot een superkolonie met honderden tot duizenden eierleggende koninginnen die tot overlast (werksters en nesten in en om het huis) en schade (bestrijding, verzakking van tegels, kortsluitingen) in huizen en andere gebouwen kan leiden. Eliminatie van zo\xe2\x80\x99n kolonie blijkt in de praktijk onmogelijk. \nIn het buitenland is een duidelijk negatief effect van de aanwezigheid van L. neglectus vastgesteld op de diversiteit van de mierenfauna en andere bodemfauna en in enkele gevallen een positieve invloed op de aantallen bladluizen in bomen. \nTussen de eigenlijke introductie en de ontdekking van de aanwezigheid kunnen enkele tientallen jaren zitten, omdat de populatie dan pas zo groot wordt dat ze overlast gaat veroorzaken. Bovendien lijkt de soort in uiterlijk en gedrag (bv. graafactiviteiten onder trottoirs en terrassen) veel op de algemeen voorkomende wegmier L. niger. Dat maakt tijdige signalering, voork\xc3\xb3men van vestiging en eliminatie vrijwel onmogelijk. Bestrijding van extreme overlast (binnen gebouwen en door het verhinderen van toegang tot gebouwen) zal in de meeste gevallen uiteindelijk de enige optie zijn. \nDe conclusie van deze risicoanalyse is dat L. neglectus reeds lange tijd gevestigd is in ons land en waarschijnlijk op meer plaatsen in ons land voorkomt. Het is naar alle waarschijnlijkheid onmogelijk om de populaties te elimineren en inperking van de overlast is dan ook de enige optie. Wel zouden maatregelen kunnen worden getroffen om verdere introducties te voorkomen door extra controle van vervoer van potplanten. Ook verdient het aanbeveling om bijvoorbeeld tuincentra, importeurs van plantenmateriaal, botanische tuinen, hoveniersbedrijven en ongediertebestrijders goed te informeren over deze soort.

Description: CONCLUSIES Monochamus sutor is in Nederland bekend van zeventien exemplaren, waarvan algemeen wordt aangenomen dat deze zijn ge\xc3\xafmporteerd. De meest recente stamt uit 1961. De dichtstbijzijnde populatie bevindt zich in het zuidoosten van Rheinland-Pfalz in Duitsland. Het lijkt vooralsnog niet waarschijnlijk dat de soort op eigen kracht in Nederland terecht komt. Monochamus galloprovincialis is in Nederland van zes waarnemingen van ingevoerde exemplaren bekend, de recentste uit 2009. Daarnaast bevindt zich tenminste sinds de eerste helft van de twintigste eeuw een populatie in de duinen bij Bergen en Schoorl (Noord-Holland). Buiten de duinen van Schoorl en Bergen zijn er geen populaties van Monochamus-soorten uit Nederland bekend. De aanwezigheid van een populatie M. galloprovincialis bij Bergen en Schoorl toont aan dat Nederland in ieder geval klimatologisch voor deze soort geschikt is. Gezien de lage trefkans van de soort is het echter niet uit te sluiten dat er op andere plekken in Nederland populaties aanwezig zijn. Potenti\xc3\xable vindplaatsen zijn grote opstanden van dennen (M. galloprovincialis) of grote opstanden van sparren (M. sutor). Zelfs indien beide soorten niet op eigen kracht vanuit het buitenland Nederland weten te bereiken, dan nog zouden ze via import in ons land terecht kunnen komen. Hierbij is de import met plantmateriaal het waarschijnlijkste hoewel de waarneming in 2009 van een exemplaar van M. galloprovincialis bij een kuikenmestbedrijf te Ede laat zien dat ze ook op andere wijze ingevoerd kunnen worden. De vijftien, in de zomer van 2009, bij Bergen en Schoorl gevangen exemplaren van M. galloprovincialis bleken geen Bursaphelenchus xylophilus bij zich te dragen en er kan met redelijke zekerheid worden aangenomen dat deze populatie vrij is van deze nematode. Tijdens het in 2009 bij Schoorl uitgevoerde veldwerk bleek dat de WitaPrall Bark Beetle Trap (WBBT) in combinatie met het feromoon Gallowit geschikt is voor het inventariseren van M. galloprovincialis.

Description: Factsheets van de mollusken van het leefgebiedenbeleid.

Description: Factsheets van de spinnen van het leefgebiedenbeleid.

Description: Factsheets van de kreeften van het leefgebiedenbeleid.

Description: In het kader van het project \xe2\x80\x9cInhaalslag Verspreidingsgegevens Ongewervelden\xe2\x80\x9d in opdracht van het\nministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit (LNV) doet Stichting-EIS sinds een aantal\njaar onderzoek naar de verspreiding van de beschermde Gestreepte waterroofkever Graphoderus bilineatus.\nOm dit onderzoek effici\xc3\xabnt en doelgericht te kunnen uitvoeren is een model ontwikkeld dat de kans op\nvoorkomen van de soort in een bepaald kilometerhok voorspelt op basis van indicatieve planten,\ngegevens over het electrisch geleidingsvermogen (EGV) en de aanwezigheid van laagveen (Sierdsema &\nCuppen 2006). De eerste versie van dit model bleek de aanwezigheid van de soort redelijk goed te\nkunnen voorspellen in gebieden waaruit zowel flora- als EGV-gegevens bekend waren (Cuppen et al.\n2007). Gebieden zonder vegetatiegegegevens waren tot dusver niet onderzocht. Het doel van deze\ninhaalslag was om de betrouwbaarheid te toetsen van de kansberekeningen zonder vegetatiegegevens\nvolgens het tweede, aangepaste verspreidingsmodel uit 2007. Hiertoe zijn op grond van een aantal\ncriteria (zie paragraaf 1.2 blz. 10) dertig kilometerhokken in Zuidoost-Friesland geselecteerd die in 2008\nonderzocht zijn.\nIn september 2008 heeft de provincie Friesland zich bij het project aangesloten met het verzoek om het\naantal te inventariseren kilometerhokken uit te breiden. Hierdoor konden in het najaar van 2008 nog eens\n66 (in totaal dus 96) kilometerhokken onderzocht worden.\nDe gestreepte waterroofkever werd tijdens het onderzoek in acht kilometerhokken gevangen. Alle\nnieuwe vondsten zijn gelegen in en rond het natuurgebied de Rottige meente. Momenteel is de\nGestreepte waterroofkever bekend uit 34 van de in totaal 155 in Friesland onderzochte kilometerhokken\nin de periode 2000-2008. De verspreiding in Friesland blijkt sterk versnipperd en verdeeld over vijf\nkerngebieden te weten de Rottige meente, de Blaugerzen bij Akmarijp, de Deelen en polders rond\nLuinjeberd, het polderhoofdkanaal bij Nij Beets en de Bancopolder bij Lemmer.\nOp nationale schaal is de soort nu bekend uit 89 kilometerhokken, 33 uurhokken (=5x5 kilometerhokken)\nen 17 10x10 kilometerhokken.\nEr werd geen correlatie gevonden tussen de voorspelde trefkans (op basis van uitsluitend EGV) en de\nwaargenomen trefkans, waaruit geconcludeerd kan worden dat de gebruikte parameters (flora, EGV en\nlaagveen) alleen in combinatie een voorspellende waarde hebben.

Description: Op initiatief van de Vereniging Natuurmonumenten heeft Stichting EIS-Nederland in 2008 de bijenfauna\nge\xc3\xafnventariseerd van vijf terreinen (zie onder). Speciale aandacht ging hierbij uit naar terreindelen waar in\nhet kader van het Overlevingsplan Bos en Natuur (OBN) maatregelen getroffen zijn of zullen worden om\nverzuring, vermesting en verdroging tegen te gaan. Elk gebied is minimaal drie keer bezocht. Per gebied\nwordt de aangetroffen bijenfauna besproken en waar mogelijk vergeleken met gegevens uit eerdere jaren.\nOok worden er aanbevelingen gegeven voor beheer ten gunste van de bijenfauna.\nBuurserzand (Overijssel: Twente)\nIn 2008 zijn 41 soorten bijen gevonden in het Buurserzand, waaronder vier soorten van de Rode Lijst.\nEnkele vergraste stukken heide zullen in het kader van het OBN geplagd worden. Deze terreindelen zijn\nnu nauwelijks interressant voor bijen. Naar verwachting zullen de geplande plagwerkzaamheden hier in\npositieve zin verandering in aanbrengen. De voor bijen meest interessante stukken zijn te vinden op en\nlangs zandpaden en wegen. Hier is de meeste bloemenrijkdom te vinden.\nKampina - Smalbroeken (Noord-Brabant)\nIn 2008 zijn 42 soorten bijen gevonden in het deel van de Kampina dat Smalbroeken wordt genoemd.\nHieronder zijn zeven soorten van de Rode Lijst, waarvan de klaverbehangersbij Megachile ligniseca de\nbijzonderste is. Een groot deel van Smalbroeken is vochtig en bebost, waardoor slechts kleine delen\ngeschikt zijn voor bijen. Geschikte delen zijn vooral te vinden op en langs zandige paden en dijken en\nlangs bosranden. De droge heideterreintjes zijn momenteel te sterk vergrast en verbost om interessant te\nzijn voor bijen.\nSprengenberg (Overijssel)\nIn 2008 zijn 50 soorten bijen gevonden op de Sprengenberg, waaronder acht soorten van de Rode Lijst.\nHet terrein is afwisselend en biedt een goede diversiteit aan bloemenaanbod en nestelgelegenheid.\nBelangrijke elementen zijn onder andere wilgen, sporkehout, solitaire braamstruwelen op de heide en\nsteilwanden. De stukken door Natuurmonumenten afgegraven heide met de daarlangs ontstane\nsteilwanden zullen naar verwachting interessant worden als nestelplaats voor bijen.\nVelhorst (Gelderland: Achterhoek)\nIn 2008 zijn 63 soorten bijen gevonden in Velhorst, waaronder 12 soorten van de Rode Lijst. Dit is een\nopvallend hoog aantal voor zo\'n klein gebiedje. Dit is vermoedelijk te danken aan het gevarieerde karakter\nvan het terrein, met een afwisselende vegetatiestructuur en veel overgangen van droog naar nat.\nWitte Veen (Overijssel: Twente)\nIn 2008 zijn 31 soorten bijen gevonden in het Witte Veen, waaronder drie soorten van de Rode Lijst. De\nte plaggen stukken heide zijn dicht begroeid en/of tamelijk nat, waardoor ze voor bijen weinig interessant\nzijn. De plagwerkzaamheden zullen op droge plekken waarschijnlijk nestelgelegenheid opleveren, terwijl er\nop natte plekken wellicht meer bloemenaanbod ontstaat. De voor bijen meest interessante plekken liggen\nlangs de wegen en paden en in enkele zandige terreindelen.

Description: Factsheets van de soorten van het leefgebiedenbeleid.