ALBERT

Description: Het aantal adventieven, dat wij tot nu toe in Friesland vonden, was zeer gering. Wel was ons bekend, dat in vroeger jaren op de terreinen van de Koopmans Meelfabrieken te Leeuwarden verscheidene (niet gepubliceerde) vondsten waren gedaan, maar het gelukte ons nooit daar enig spoor van terug te vinden. De direktie van de meelfabrieken was echter zo vriendelijk ons mee te delen, dat de graanverontreinigingen vervoerd werden naar het vuilverwerkingsterrein van de gemeente Leeuwarden, gelegen onder Wartena. In de nazomer van 1955 bezochten wij dit terrein voor het eerst en inderdaad bleken hier verscheidene adventieven voor te komen. Dat het terrein tot nog toe aan de aandacht van de floristen is ontsnapt, is ongetwijfeld te wijten aan de ligging. Men kan het n.l. alleen per vaartuig bereiken. Nu ligt het wel vlak in de nabijheid van de prachtige terreinen van “It Fryske Gea” onder Eernewoude, die bezoek genoeg trekken, maar juist dit natuurgebied lokt de floristen veel meer dan het stortterrein. Bovendien is de toegang tot het vuilverwerkingsterrein streng verboden. Wij laten hier volgen een lijst van de in 1955 tijdens twee bezoeken aangetroffen planten. Daar al het vuil van de stad Leeuwarden hier wordt aangevoerd, zal men er ook verscheidene tuin- en sierplanten onder aantreffen. De adventieven zullen practisch alle afkomstig zijn van de Koopmans Meelfabrieken. De graanverontreinigingen worden in gesloten papieren zakken aangevoerd, die op het terrein worden gestort.

Description: In 1957 waren wij weer herhaaldelijk in de gelegenheid het adventiefterrein “de Dwinger” aan de Langesloot tussen Wartena en Eernewoude te het laatst op 1 november, samen met M.T. Jansen. Hier volgt een opgave van de nieuw waargenomen planten (zie Corr.bl. no. 1 en 4). Buiten adventieven was het aantal verwilderde kultuurplanten vrij groot. De heren dr. S.J. van Ooststroom en Th.J. Reichgelt waren weer bereid het materiaal te controleren, terwijl de heer G. Bakker, direkteur der Gemeentereiniging Leeuwarden, opnieuw toestemming verleende het terrein te betreden.

Description: In 1956 vonden wij op Let vuilverwerkingsterrein der gemeente Leeuwarden onder Wartena (zie Corr. bl. no. 1, p. 5) opnieuw een vrij groot aantal adventieven. Hieronder volgt een lijst van de planten, die werden aangetroffen. Niet weer opgenomen zijn de soorten, die reeds in 1955 werden gevonden.

Description: Opnieuw valt er een vindplaats van het merkwaardige klavertje Trifolium micranthum te vermelden on wel de eerste op de Waddeneilanden. In mei van dit jaar trof ik op een ekskursie samen met de heer H. van Amstel op het eiland Vlieland dicht hij het dorp een rijke, hoewel vrij kleine vindplaats van T. micranthum aan. Op enige afstand van het dorp Oostvlieland bevinden zich in westelijke richting aan de Waddenkant van de weg enige kleine zandige kweldertjes. Op de hoogste plekken van deze kweldertjes bleek T. micranthum in massa voor te komen, samen met T. dubium Sibth. en diverse andere lage kruiden, waaronder Taraxacum erythrospermum, T. rubicundum en T. tortilobum. Reeds in habitus verschilde T. micranthum aanzienlijk van T. dubium. T. micranthum groeide meestal in min of meer cirkelvormige polletjes, waarvan de stengels stijf togen de bodem gedrukt lagen, zo stijf zelfs, dat bij het uitstoken der plantjes de stengels onmiddellijk naar beneden bogen, zoals men dat ook bij enkele andere planten (als Digitaria-soorten) kan waarnemen. Deze nieuwe vindplaats mag beschouwd worden als de eerste “goede” vindplaats in Friesland, daar de plant in 1923 door D. Hille Ris Lambers verzameld op bouwland bij Jorwerd stellig een daar toevallig terechtgekomen exemplaar zal betreffen.

Description: oevers in “Limburg” van Dr. S.J. van Ooststroom en Th.J. Reichgelt. Ook zuidelijker dan het daarin genoemde gebied kan men uiteraard deze planten verwachten. In de Maas tussen Eysden en Lanaye ligt aan de Belgische zijde een langgerekte, meest schaars begroeide grintplaat, waarop we in augustus 1957 konden noteren: veel Plantago indica L., Physalis angulata L., Rumex scutatus L., Polygonum patulum Bieb., Sisyrabrium pyrenaicum (L.) Villo., Aegilops cylindrica Host , een paar pollen Veronica filiformis Sm., Solanum lycopersicum L. en diverse verwilderde sierplanten, waarvan een opsomming achterwege blijft. De tijd ontbrak ons om de hele langgerekte plaat nauwkeurig te inspecteren en we hebben ons beperkt tot het minst begroeide noordelijkedeel, dat „op een steenworp afstand” van Eysden ligt. De Nederlandse oostoever bij Eysden, tot een paar km ten N. en ten Z. ervan ,is grondiger bekeken. De sterk afgeslagen oever rijst hier loodrecht op tot meer dan manshoogte, met een meestal smal zand-, kleiof grintstrandje, dat zeer aan wind en golfslag is blootgesteld. Hierdoor was de oogst minder rijk dan aan de overzijde. Toch verdienen enkele planten, als neophyten, bijzondere vermelding. Op de loodrechte wand groeit hier en daar Linaria cymbalaria (L.) Mill.; op de bovenrand ervan plaatselijk: heel wat Sisymbrium pyrenaicum (L.) Vill. (speciaal ten Noorden van Eysden); de soort is hier zeker ingehurgerd te noemen en zal zich in de toekomst wel verder uitbreiden. Op het strandgedeelte vallen de twee volgende soorten op, zowel op de Nederlandse als op de Belgische oevers: Helianthus tuberosus L., die elders in ons land als oninteressante verwilderde plant voorkomt langs randen van tuinen, op stortterreinen en op wildvoerakkers, groeit op tal van plekken of hij er thuis hoort, hier in grotere, daar in kleinere kolonies; Een aesthetische aanwinst is deze soort bepaald niet; als ze al tot bloeien komt zal het blad in de bloeitijd al wel zwart verwaaid of bevroren zijn.

Description: Tolmiea menziesii Torr. et Gray. In 1956 werd mij door de heer Huese te Sneek een plant ter determinatie getracht afkomstig uit het hos van Epema-State te IJsbrechtum. Het bleek te zijn het bekende “kindje op moeders schoot” en bij nader onderzoek bleek mij, dat de plant daar op een beschaduwde plek op humeuze bodem zeer florissant groeide en bloeide. Zeker enkele vierkante meters waren bedekt met een gemengde vegetatie van Tolmiea en Geranium robertianum L. ’s Winters raken de planten min of meer onder afgevallen bladeren bedekt. Hoe de plant daar gekomen mag zijn, heb ik niet kunnen ontdekken; zeker lijkt mij wel dat zij er reeds tientallen jaren zal hebben gestaan. Naderhand bleek mij, dat Tolmiea op overeenkomstige wijze voorkomt in het bos Vijversburg bij Zwartewegsend (onder Rijperkerk). De chef-tuinman, de heer G.D. Duursma, deelde mij mee, dat hij zelf, jaren geleden, één broedplantje onder de bomen had geplant, om na te gaan hoe de plant, die hij in 1923 uit de Groninger Hortus had ontvangen, zich als tuinplant zou gedragen. (In de hortus werd ze als warme kasplant gekweekt). Sindsdien heeft de plant zich op Vijversburg zeer sterk uitgebreid en verscheidene strenge winters doorstaan.

Description: oevers in \xe2\x80\x9cLimburg\xe2\x80\x9d van Dr. S.J. van Ooststroom en Th.J. Reichgelt. Ook zuidelijker dan het daarin genoemde gebied kan men uiteraard deze planten verwachten.\nIn de Maas tussen Eysden en Lanaye ligt aan de Belgische zijde een langgerekte, meest schaars begroeide grintplaat, waarop we in augustus 1957 konden noteren: veel Plantago indica L., Physalis angulata L., Rumex scutatus L., Polygonum patulum Bieb., Sisyrabrium pyrenaicum (L.) Villo., Aegilops cylindrica Host , een paar pollen Veronica filiformis Sm., Solanum lycopersicum L. en diverse verwilderde sierplanten, waarvan een opsomming achterwege blijft. De tijd ontbrak ons om de hele langgerekte plaat nauwkeurig te inspecteren en we hebben ons beperkt tot het minst begroeide noordelijkedeel, dat \xe2\x80\x9eop een steenworp afstand\xe2\x80\x9d van Eysden ligt. De Nederlandse oostoever bij Eysden, tot een paar km ten N. en ten Z. ervan ,is grondiger bekeken. De sterk afgeslagen oever rijst hier loodrecht op tot meer dan manshoogte, met een meestal smal zand-, kleiof grintstrandje, dat zeer aan wind en golfslag is blootgesteld. Hierdoor was de oogst minder rijk dan aan de overzijde. Toch verdienen enkele planten, als neophyten, bijzondere vermelding. Op de loodrechte wand groeit hier en daar Linaria cymbalaria (L.) Mill.; op de bovenrand ervan plaatselijk: heel wat Sisymbrium pyrenaicum (L.) Vill. (speciaal ten Noorden van Eysden); de soort is hier zeker ingehurgerd te noemen en zal zich in de toekomst wel verder uitbreiden. Op het strandgedeelte vallen de twee volgende soorten op, zowel op de Nederlandse als op de Belgische oevers: Helianthus tuberosus L., die elders in ons land als oninteressante verwilderde plant voorkomt langs randen van tuinen, op stortterreinen en op wildvoerakkers, groeit op tal van plekken of hij er thuis hoort, hier in grotere, daar in kleinere kolonies; Een aesthetische aanwinst is deze soort bepaald niet; als ze al tot bloeien komt zal het blad in de bloeitijd al wel zwart verwaaid of bevroren zijn.

Description: Lactuca tatarica (L.) C. A. Mey., in the Netherlands up till now known only as an adventitious species found in the harbour of Rotterdam, appears to have established itself in Rottumerplaat, a small island between Schiermonnikoog and Rottum (Westfrisian Islands). In 1967 about 200 plants were found; in 1968 this number has increased to at least 700.

Description: Potamogeton nodosus Poir. was found by the author for the first time in the province of Friesland, in the river Tjonger.

Description: Galeopsis pubescens Bess, has established itself near Oranjewoud (prov. Friesland); it was found there for the first time in 1910.