ALBERT

Description: In the study of solar-terrestrial relationships, magnetic storms and solar activity play important roles. In this paper, the intense magnetic storms in company with solar proton events occurred in October and November 2003, January 2005, December 2006, January and March 2012 have been considered. The variation of the odd nitrogen (NOy) oxides and ozone in the stratospheric layer is investigated by the effects of energetic particle precipitation. Anomaly percentage of the odd nitrogen (NOy) oxides and ozone are calculated separately for the Southern and the Northern hemispheres and geographic latitude from 60 to 80 degrees. The analyzed results of the observational data showed that the intense magnetic storms, which consist of more than 500 (particles/cm2 s sr) solar energetic proton (E〉10MeV), gave rise to the increase of the odd nitrogen (NOy) oxides in the stratosphere, from level 1 mb to 200 mb. Also, the results showed that in November 2003, January 2005, December 2006, January and March 2012 the odd nitrogen (NOy) oxides, which consist of over 500 (particles/cm2 s sr) increased in the Northern hemisphere but decreased a little in the Southern hemisphere . Among the events of the magnetic storms in the autumn and winter seasons, the only event on the October 2003, showed that the odd nitrogen (NOy) oxides increased in the Southern hemisphere. The results showed that the increase in the odd nitrogen (NOy) oxides caused a decrease of ozone in the altitude below the odd nitrogen (NOy) with a delay.

Description: The electrical properties of rock types or channel structures have been the object of intense studies for many years. The main aim of the present work is to show the frequency response of electrical properties of some Granite samples concerning chemical, minor and major composition. This may be used as a fingerprint for the characterization of some Granite rocks. Electrical measurements on Granite samples (surface, Aswan, Egypt) were measured (100 Hz up to 107 Hz). Differences in samples due to changes in texture lead to different changes in electrical properties. The changes at conductivity and dielectric constant are reflections from the texture within grains. Conductivity and dielectric constant values extend from ~10-8 to 10-4 (S/m) and 24 to 3.5, respectively. With frequency increase, conductivity increases, and dielectric constant decreases (10 kHz), and then it settles down. Differences in electrical properties between samples are small as a direct result of the homogeneity and texture of most samples. There is a high dispersion of dielectric constant for relatively low-frequency values (〈10 kHz) and no dispersion at relatively high frequencies. In conclusion, the dielectric constant decreases due to the shrinkage of energy levels for electrons and the increase of hopping particles between different particles.

Description: A strong earthquake () (34.911° N, 45.959° E, ~19 km depth) occurred on November 12, 2017, at 18:18:17 UTC (LT=UTC+03:30) in Sarpol-e Zahab, Iran. Six different Neural Network (NN) algorithms including Multi-Layer Perceptron (MLP), Recurrent Neural Network (RNN), Gated Recurrent Unit (GRU), Convolutional Neural Network (CNN), Long-Short Term Memory (LSTM) and CNN-LSTM were implemented to survey the four months of GPS Total Electron Content (TEC) measurements during the period of August 01 to November 30, 2017 around the epicenter of the mentioned earthquake. By considering the quiet solar-geomagnetic conditions, every six methods detect anomalous TEC variations nine days prior to the earthquake. Since time-series of TEC variations follow a nonlinear and complex behavior, intelligent algorithms such as NN can be considered as an appropriate tool for modelling and prediction of TEC time-series. Moreover, multi-methods analyses beside the multi precursor’s analyses decrease uncertainty and false alarms and consequently lead to confident anomalies.

Description: Direct current electrical resistivity imaging is provided by measuring the vertical and horizontal electrical potential variations of subsurface structures using surface and borehole records. To recover the resistivity tomograms from the observed data, a non-linear inverse problem is required to be iteratively solved. A 2.5-dimensional forward modeling based on the finite-difference method with rectangular meshes is also formulated. The two-dimensional reconstruction of earth resistivity data is implemented using a smoothness constrained inversion algorithm (i.e. Occam’s method), wherein a Gauss-Newton technique for updating the sensitivity function is proposed. After verifying the accuracy and efficiency of the forward modeling and the sensitivity function calculation, the inversion algorithm is tested on synthetic data from both geometrically simple and complicated bodies and a real data set. A stopping criterion based on the noise level, roughly estimated using the method of reciprocal resistance measurements, is also provided leading to preventing over-or under-interpreted structure during the inversion process. The numerical experiments reveal that the proposed inversion algorithm provides stable inversion results and an acceptable representation of the main features and structure of the models without producing spurious effects. Furthermore, to deal with the reliability of the recovered models, a model sensitivity analysis is implemented using the resolution density distribution. All used formulations and concepts are part of a Matlab source code developed during this study.

Description: یکی از نتایج مهم نظریه گرانش کوانتومی اصلاح قوانین فیزیک در فواصل کوتاه است. مثلا روابط جابجایی مکانیک کوانتومی استاندارد در مقیاس هایی از طول – به نام طول پلانک – تغییر می یابند. البته باید توجه داشت که این تغییرات در انرژی های پایین قابل صرفنظر کردن است و فقط در حد انرژی های بالا همچون جهان اولیه این تصحیحات قابل توجه می شوند. در این راستا اصل عدم قطعیت استاندارد مکانیک کوانتوم با روابط اصلاح شده عدم قطعیت که شامل یک طول کمینه قابل مشاهده از مرتبه پلانک است تغییر می یابند. از طرفی لحظات ابتدای پیدایش عالم که شامل دوره تورم بوده دوره ای است که به دلیل سطح بالای انرژی ، اثرات کوانتومی گرانش در آن قابل توجه و لذا می توان در این دوره به بررسی این اثرات پرداخت. برای این کار می توان ویژگی های دوره تورمی را از روی پارامتر های اولیه عالم همچون افت و خیزهای اولیه تشکیل ساختار عالم و نمایه طیفی مورد بررسی قرار داد. این پژوهش اثرات کوانتومی گرانش را در یک مدل برداری گرانش تعمیم یافته مورد بررسی قرار داده ایم. به این صورت که با استفاده از اصل عدم قطعیت اصلاح شده از طریق هندسه ناجابجایی (که بر اساس اصلاحات گرانش کوانتومی بدست آمده)، دینامیک تورمی جهان اولیه را مورد مطالعه قرار داده و سپس اثرات کوانتومی گرانش ناشی از تعمیم اصل عدم قطعیت را در پارامتر نمایه طیفی را بررسی می کنیم . همچنین چگالی اختلالات اسکالر متاثر از این اثرات مورد محاسبه قرار گرفته است.

Description: با توجّه به اهمیّت پدیده‌ی تغییرات آب‌وهوایی و گرمایش جهانی، آگاهی از رفتار گذشته، حال و آینده‌ی عناصر آب‌وهوایی از اهمیّت شایان توجهّی برخوردار است. در همین راستا، در پژوهش حاضر تلاش می‌شود داده‌های میانگین سالانه‌ی دما در ایستگاه مهرآباد تهران از سال 1330 تا 1394 بررسی شود. بدین منظور و برای شناسای تغییرات زمانی میانگین دمای سالانه، مدل سازی آماری – خانواده‌ی مدل‌های آریما (ARIMA) به کار گرفته شد. برای نیل به این هدف، معنی‌داری آماری مراتب و اجزای مختلف مدل، برای پیش‌بینی وارسی شد. در نهایت دو مدل ARIMA(0,1,1)_{con}، و ARIMA(2,1,0)_{con} به عنوان مدل‌های رقیب انتخاب شدند. معیارهای نهایی نشان دادند که مدلARIMA(0,1,1)_{con} به عنوان مناسب‌ترین مدل برازنده بر دمای سالانه‌ی ایستگاه مهرآباد تهران است. همچنین، آزمون‌های آماری خودهمبستگی، ضریب همبستگی پیرسون، همگنی نرمال استاندارد، وانیومن، انحرافات تجمعی، نقاط عطف، علامت و پورت مانتئو برای وارسی رفتار باقی‌مانده‌های مدل پیش‌بین استفاده شد. علاوه بر این، شیوه‌های ترسیمی برای نرمال بودن باقی‌مانده‌ها، استقلال ، ثابت بودن واریانس بر روی باقی‌مانده‌های مدل ARIMA(0,1,1)_{con}، در راستای بالا بردن اطمینان آماری عدم قطعیّت مدل پیش‌بین انجام شد. یافته‌های حاصل از مدل نشان می‌دهد که به‌طور میانگین هر سال نسبت به سال قبل از خود حدود میزان 038/0 درجه‌ی سلسیوس افزایش دما را تجربه می‌کند. میانگین دمای 16 سالۀ پیش‌بینی به طور میانگین برابر 742/17 درجه‌ی سلسیوس خواهد بود. نتایج آزمون‌ها نیز نشان دادند باقی‌مانده‌های مدل ARIMA(0,1,1)_{con} رفتار تصادفی دارند، که نشان می‌دهد مدل حاصل، برازنده‌ی پیش‌بینی برای سری زمانی میانگین سالانه دما در ایستگاه مهرآباد تهران است.

Description: شناسایی رفتارهای تناوبی و تصادفی سری‌های زمانی پارامترهای توجیه زمین (EOP)، به‌منظور کاربردهای مختلفی همچون تعیین دقیق مدار ماهواره‌ها، نجوم ژئودزی، ناوبری فضایی و همچنین مطالعه‌ی پدیده‌های ژئوفیزیکی مورد نیاز می‌باشد. روش‌های مختلف آنالیز سری‌های زمانی از دیرباز تا کنون مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق، بررسی و تعیین فرکانس‌های موجود در پارامترهای توجیه زمین، با استفاده از آنالیز هارمونیک کمترین مربعات یک متغیره و چند متغیره‌‌ی سری‌های زمانی IERS 14 C04، از تاریخ اول ژانویه 1980 تا 31 دسامبر سال 2020 صورت گرفته است. با تشکیل مدل تابعی با استفاده از فرکانس‌های تعیین شده، ضرایب مدل تابعی با استفاده از برآوردگر کمترین‌مربعات برآورد شدند. سپس مدل مناسب اتورگرسیو-میانگین متحرک (ARMA)، متناظر با بردار باقیمانده‌های کمترین‌مربعات حاصل از این مدل تابعی تعیین گردید. در نهایت با استفاده از ضرایب برآورد شده‌ی مدل تابعی و مدل ARMA، پارامترهای توجیه زمین برای 20 روز اول سال 2021 پیش‌بینی شدند و دقت روش ارائه شده مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این تحقیق با دو روش یادگیری عمیق مقیاسه گردید و نتایج نشان داد دقت بهتری نسبت به آن‌ها داراست و رفتارهای تناوبی و تصادفی EOP با دقت بالایی شناسایی شده‌اند. پس از گذشت 10 روز دقت پیش‌بینی برای مولفه‌ی x حدود 9/7 برابر، برای مولفه‌ی y حدود 5/3 برابر و برای مولفه‌ی LOD حدود 5/1 برابر بهبود یافت. همچنین با گذشت 20 روز دقت روز دقت پیش‌بینی برای مولفه‌ی x حدود 15/1 برابر ،برای مولفه‌ی y حدود 89/2 برابر و برای مولفه‌ی LOD حدود 18/5 برابر بهبود یافت.

Description: In this paper, a code for 3D forward modeling of electromagnetic low induction number (EM-LIN) data is developed based on the linear integral equations (IE). At first, the code is manipulated for a resistive block immersed in a homogenous background, and the obtained results have RMS errors of 2% comparing with the previously standard published results, which demonstrates the productivity of the 3D forward modeling code. Then, a model composed of two conductive anomalies with different depth ranges and conductivities in a resistive background is considered. IE Forward reposes shows that the shallower block produce larger values in spite of having less conductivity.Since the forward modeling is linear, the productivity of the forward modeling code depends on the efficiency of the forward operator. Furthermore, linear forward operator plays the key role in the linear inversion procedure, therefore, a real data set of a thick dyke in Bloemfontein Nature Reserve region in South Africa is manipulated. Weighted damped minimum length solution is utilized for the inversion procedure and the inverted model is demonstrative of the forward operator efficiency in practical applications.

Description: In recent years, an increase in the frequency of dust storms in the Middle East has been experienced. Identifying the potential sources of dust is essential to manage the hazardous consequences of dust storms. In addition, the relation between dust events and meteorological factors such as wind speed and horizontal visibility in the Middle East is lacking. The relation between dust events and topographical features such as soil texture in the Middle East is also unclear. In this study, dust events in the Middle East were classified based on horizontal visibility and the present weather reports during the period 1996-2015. Frequencies of different types of dust events, including blowing dust, dust in suspension, dust storm and severe dust storm, were estimated. The average concentrations of dust particles in the Middle East were also estimated based on horizontal visibility. Wind speed makes a critical contribution to dust events in the Middle East, thus wind speeds were also analyzed over the regions with relatively high frequency of dust events. In addition, maps of soil texture, elevation of landforms and the vegetation cover percentage, which have been obtained by the Weather Research and Forecasting (WRF) preprocessing system (WPS), were evaluated. The highest frequency of dust events is observed in five domains, which include Sudan, Saudi Arabia, Iraq, the United Arab Emirates (UAE), Afghanistan, Pakistan and Iran. Dust in suspension has the highest frequency among all types of the dust events studied here, particularly in southeastern Iran and central and eastern Iraq. Seasonal variations in dust event activity are directly related to wind speed, such that the frequency of dust events is the highest in June and July when winds are strongest, and lowest in January when winds are weakest. Maximum dust concentrations are observed in Saudi Arabia, Yemen and Iraq. The maximal frequency of dust storms in the Middle East occurs in May, June and July. Due to the differences in soil texture, elevation and vegetation cover, the dust emission in the Middle East is characterized by significant spatial heterogeneity. Our numerical analysis shows that sources of dust in the Middle East are mostly topographical lows with heights below 400 m, including sources in Sudan, northeastern and eastern Saudi Arabia, Iraq and Pakistan. Nevertheless, in the southwestern Arabian Peninsula, the height of sources of dust reaches to approximately 1200-2400 m. The upper surface texture of soil in region A (northeastern Sudan) is loam and sandy loam, in region B (Yemen and the southwestern Arabian Peninsula) is loamy sand and loam, in region C (northeastern Saudi Arabia, eastern Iraq and western Iran) is clay loam and loam, in region D (the UAE) is sand, sandy loam and loam, and in region E (Afghanistan, Pakistan and southeastern Iran) is loam clay and loam. The upper surface texture of soil in areas with the highest dust frequency is sandy loam and clay loam. The spatial distributions of the vegetation cover percentage show a sharp decline (below 1%) in Sudan, Saudi Arabia, Iraq, Central and Southern Iran and Pakistan.

Description: عدم‌توازن و به دنبال آن شکل‌گیری امواج گرانی- لختی به‌عنوان یکی از عوامل شناخته‌شده در وقوع تلاطم هوای صاف (CAT)، در وردسپهر زبرین شناخته می‌شوند. در این پژوهش ابتدا امواج کژفشار با استفاده از مدل WRF به صورت آرمانی در یک کانال با ابعاد 4000، 10000 و 22 کیلومتر به‌ترتیب در راستاهای مداری، نصف‌النهاری و قائم بر روی صفحهf با تفکیک افقی (قائم) برابر با 25 (25/0) کیلومتر برای 15 روز شبیه‌سازی شد. در ادامه، با کاربست روش تجزیه موج-تاوه، بخش نامتوازن شارش تعیین و برای محاسبه دامنه و دامنه بی‌بعد امواج گرانی-لختی مورد استفاده قرار گرفت. سپس مقادیر دامنه بی‌بعد امواج گرانی-لختی، برمبنای نظریه عدم‌توازن خودبه‌خودی لایت‌هیل- فورد، روش ناکس و همکاران (2008) (KMW)‌ نیز محاسبه شد و برای بررسی تلاطم و شدت آن، اتلاف انرژی جنبشی تلاطمی و آهنگ اتلاف پیچکی (EDR) با استفاده از مقادیر هر دو دامنه محاسبه شدند. نتایج توزیع EDR با استفاده از دامنه بی‌بعد روش تجزیه موج-تاوه نشان داد که در تمام محدوده اطراف جریان‌ جتی تلاطم متوسط وجود دارد و بیشینه این مقادیر، در نواحی پایین هسته و خروجی جریان‌ جتی قرار می‌گیرد که منطبق بر محل فعالیت امواج گرانی- لختی و مطالعات پیشین CAT نیز است. همین‌طور نتایج توزیع EDR با استفاده از دامنه بی‌بعد روش KMW تلاطم‌های شدید را در مناطق کوچکی بر روی هسته جت و در ناحیه ورودی جریان جتی نشان می‌دهد و بر‌خلاف روش تجزیه موج- تاوه در بیشتر مناطق، تلاطمی پیش‌بینی‌ نمی‌شود که این امر می‌تواند به اختلاف دو روش در محاسبه دامنه امواج مربوط باشد.

Description: با توجه به نیاز اکتشاف منابع کم عیار نظیر پورفیری‎ها به دلیل کاهش ذخایر کانه‎ های معدنی پرعیار سطحی، امروزه پی‎جویی‎های ژئوفیزیکی مورد توجه بیشتری قرار گرفته‎اند. وجودکانی‎هایی با خودپذیری مغناطیسی و رسانایی الکتریکی بالا در محدوده زون پتاسیک کانسارهای مزبور، استفاده از روش‎های مغناطیس‌سنجی، مقاومت ویژه و پلاریزاسیون القایی را به منظور تخمین عمق و شکل کانسارهای مزبور امکان پذیر می‎سازد. در تحقیق حاضر داده‎های یاد شده در محدوده کانسار پورفیری مس و طلای دالی جنوبی مورد مطالعه مجدد قرار گرفته‎اند تا با انجام پردازش‎ها و مدل‎سازی‎های جدید، نتایج مطالعات قبلی را بهبود بخشیده و ارتباط کانی‎زایی با مدل‎های ژئوفیزیکی جدید مشخص گردد. در این بررسی برای اولین بار با انجام مدل‌سازی وارون سه بعدی داده‌های پردازش‎شده مغناطیس‌سنجی در این منطقه و تحلیل خطای آن، مقاطعی از خودپذیری مغناطیسی در جهت آزیموت گمانه‌های موجود در منطقه به همراه نتایج عیار طلا و مس به دست آمده از آنالیز ژئوشیمیایی گمانه‎ها ارائه شد. همچنین نتایج مدل‌سازی وارون دو بعدی داده‌های مقاومت ویژه و پلاریزاسیون القایی در راستای سه پروفیل با خطای مناسب نیز ضمن سازگاری با نتایج مطالعات قبلی، با خودپذیری مغناطیسی تخمین زده شده در راستای یک پروفیل IP/Res مقایسه گردید. مقایسه مقاطع و صحت سنجی آن‌ها با عیار مس و طلای موجود در طول گمانه‌ها نشان می‎دهد که مناطق مشکوک به کانی‌سازی، در ارتباط با خودپذیری مغناطیسی و شارژ پذیری بالا و مقاومت ویژه کم بوده و با توجه به مدل‌مغناطیسی، حداکثر کانی‌سازی در حاشیه توده با خودپذیری مغناطیسی بالا مشاهده می‌شوند.

Description: این مطالعه به مقایسه کارایی دو روش کولوکیشن کمترین مربعات و انتگرال پواسن در انتقال فروسوی داده های گرانی هوابرد با استفاده از داده های زمینی در منطقه کلرادو امریکا اختصاص دارد. روش کولوکیشن نیاز به داده های با خواص آماری مستقل از مکان و جهت دارد. لذا اثر طول موجهای بلند با استفاده از مدل ژئوپتانسیل و اثر طول موج های کوتاه توپوگرافی از روی داده ها برداشته شد. حذف اثر طول موجهای کوتاه مدل از مدل پتانسیل پوسته dV_ELL_Earth2014_5480 از درجه/مرتبه 5480/5480 انجام شد. نتایج عددی با داده های شبیه سازی شده در ارتفاع پرواز و سطح زمین نشان از برتری روش پواسن نسبت به کولوکیشن در انتقال فروسوی داده های هوایی دارد. اختلاف بین نتایج عددی روشهای کولوکیشن و انتگرال پواسن برابر 2 میلی گال است. این مقدار در سطح نویز داده ها است. همچنین انحراف معیار اختلاف بین نتایج هر دو روش با داده های زمینی حدود 8 میلی گال است. همچنین هر دو روش وجود یک بایاس به اندازه 2 میلی گال در داده های هوابرد را نشان می دهند. با توجه به وجود همین مقدار بایاس در داده های زمینی نمی توان این مقدار بایاس را برای داده های هوابرد کلرادو نسبت داد.

Description: آنامولی سطح دریا به عنوان کمیتی که بیان‌کننده اختلاف ارتفاع سطح‌لحظه‌ای آب با مقدار متوسط سطح‌آب در یک بازه زمانی می‌باشد در مطالعه وضعیت سطح آب مناطق مختلف دارای اهمیت چشمگیری می‌باشد. منطقه آبی دریاچه خزر به عنوان یکی از دو منبع مهم آبی برای کشور ایران از اهمیتی استراتژیک برخوردار است. بدین منظور در این پژوهش با استفاده از داده‌های گذر 92 مأموریت‌های ارتفاع‌سنجی‌ماهواره‌ای؛ عبوری از منطقه آبی خزر به مشاهده تغییرات کمیت آنامولی سطح دریا در این منطقه از سال 1993 تاکنون پرداخته شده است. سپس این کمیت با استفاده از روش تجزیه به مودهای ذاتی به عنوان روشی کارا در جداسازی فرکانس های تشکیل‌دهنده یک سیگنال مورد آنالیز قرار گرفته است و سپس با استفاده از شبکه عصبی توابع پایه شعاعی یک شبکه به منظور پیش‌بینی آنامولی سطح دریا ایجاد گردیده است. 9 فرکانس غالب به همراه یک ترند نتیچه تجزیه سیگنال مدنظر در این پژوهش می باشد که در نهایت منجر به پارمترهای مجذور میانگین خطا به میزان 0/029 متر و 0/034متر به همراه ضریب همبستگی 0/99 و 0/97 به ترتیب در دو مرحله آموزش و تست شبکه عصبی می‌شود.

Description: حفاظت قطعات الکترونیکی در برابر پرتوهای فضایی یکی از مهم‌ترین الزامات اولیه در طراحی و ساخت ماهواره‌ها می-باشد. در این کار با محاسبه دز ناشی از پرتوهای فضایی در ماده سیلیکونی با استفاده از کد مونت کارلوی MCNPX به ارزیابی تاثیر سازه‌های مختلف در حفاظ سازی پرتوهای فضایی پرداخته شده است. حفاظ پرتویی چند لایه متشکل از آلومینیوم، کربن و پلی‌اتیلن طراحی شد و عملکرد آن با حفاظ‌هایی از جنس آلومینیوم و پلی‌اتیلن برای بازه‌های دز متفاوت بررسی شد. همچنین سه بازه دز پرتویی که برای اکثر قطعات تجاری بصورت ریسک کارکردی تعریف می‌شود در نظر گرفته شد. نتایج نشان می دهد که با جایگزینی حفاظ چند لایه به جای حفاظ مرسوم آلومینیومی در بازه های دز مشخص، در بیشترین حالت 12/22% کاهش وزن حاصل خواهد شد. علاوه برآن، در صورت عدم الزام به استفاده از جعبه-های آلومینیومی جهت قرارگیری قطعات الکترونیکی داخل ماهواره، استفاده از حفاظ پلی‌اتیلنی از لحاظ بودجه وزنی در حالت خطر بالا با 65/17%، خطر متوسط 16/13% و خطر کم با 23/19% اختلاف نسبت به حفاظ آلومینیومی مقرون به‌صرفه می‌باشد.

Description: Different learning methods have been used to recognize seismic facies and reservoir characterization using seismic attributes. One of the significant issues in automatic facies analysis is to relate the seismic data to facies properties using the well data. According to previous studies, the role of attributes is more significant than the learning method for automatic classification. The proposed method uses supervised selection of seismic attributes for automatic facies analysis.Extended Elastic Impedances (EEI) at different angles as seismic attributes are being increasingly utilized in both seismic facies analysis and reservoir characterization. They are representative of elastic parameters of rocks appropriately. In the presented method, proper EEI seismic attributes are selected after a feasibility study using petro-physical logs, and EEI template analysis of the well data. Adaptive Neuro-Fuzzy Inference System (ANFIS) is applied to the fuzzy coded data of the well facies to train an automatic model to predict facies from the seismic data. Subsequently, the same particular EEI attributes are prepared. The EEI attributes from the seismic data are inputs for the trained ANIFIS model to perform seismic facies analysis. In this method, the seismic facies and the well facies are compatible. Only one well data can be sufficient for the well analysis stage and well facies clustering.The proposed method is applied on 3D prestack seismic data located in Abadan plain to discriminate hydrocarbon interval of Sarvak Formation. The results reveal that the supervised selection of attributes and fuzzy concepts present remarkable ability in dealing with imprecise seismic facies analysis and reservoir characterization.

Description: The radon transform has a wide application in seismic processing for each project in different areas. Multiple attenuation is mostly summarized in the use of radon analysis in practice, especially in marine data processing. The definition of mute function is the major challenge in parabolic radon transform. In this paper, a method for segmentation of the radon transform by fuzzy inference system is introduced to separate energy parts in the radon domain. We applied a fuzzy inference system based on the property of energy distribution and its attribute in the radon domain. The result of clustering is the partitioning of the radon domain in three major classes: 1- random noise, 2- multiple, and 3- primary and multiple. The result of applying the new method on real data has shown the applicability of the new method for separation of multiple class from other classes that can assist the processor to define the mute function in the absence of other events in the radon domain.

Description: این پژوهش با هدف درستی سنجی و پیش بینی دهه‌ای دمای ماهانه ایران با استفاده از برونداد پروژه پیش بینی اقلیمی دهه ای (DCPP) که در پروژه مقایسه مدل‌های جفت شده فاز ششم (CMIP6) مشارکت داده شده است، انجام شد. به این منظور از دو گروه داده شامل دمای 42 ایستگاه همدید و برونداد دو مدل BCC-CSM2-MR و MPI-ESM1-2-HR با تفکیک افقی 100 کیلومتر برای دوره گذشته نگر(2019-1980) و دوره پیش‌بینی (2028-2021) استفاده شد. برای درستی سنجی‌ مدل‌ها از سنجه های آماری RMSE ، MBE و PCC و نمودار تیلور استفاده گردید. نتایج درستی سنجی نشان دهنده کارایی بهتر مدل MPI-ESM1-2-HR نسبت به مدل BCC-CSM2-MR در ایران می‌باشد. در مقابل مدل BCC-CSM2-MR به خصوص در سواحل شمالی و جنوبی کشور با خطای قابل توجهی همراه بوده و صرفاً در مناطق کوهستانی ایران عملکرد قابل قبولی را نشان داده است. نتایج بررسی دمای ماهانه دوره گذشته‌نگر با استفاده از مدل MPI-ESM1-2-HR نشان داد که این مدل بخوبی الگوهای دمایی کشور را به تصویر می‌کشد. پیش‌بینی دمای ایران برای دوره 2028-2021 نشان داد که بی‌هنجاری دما در دهه‌ی‌ آینده در تمامی ماه‌های سال مثبت و بطور متوسط 0.9 درجه‌سلسیوس افزایش می‌یابد. آنچه در این میان بسیار حائز اهمیت است بی‌هنجاری مثبت دمای ماه‌های مارس، آوریل، ژوئن و ژوئیه در تمامی پهنه‌های اقلیمی کشور است. بی‌هنجاری مثبت در این ماه‌ها بیش‌از یک درجه سلسیوس بوده که یک تهدید جدی برای محیط زیست و منابع آب ایران در سال‌های آینده به‌شمار می‌رود.

Description: در مسائل مرتبط با هواشناسی، آبشناسی و کشاورزی دسترسی به پیش‌بینی‌های دقیق دمای کمینه و بیشینه در هر مکانی ضروری است. ازاینرو استفاده از پیش‌بینی‌های با دقت مناسب مدل‌ WRF در تمام نقاط شبکه ضروری است. اما خروجی مدل با خطای سامانمند همراهست. هدف این مطالعه تصحیح خطای پیش‌بینی‌های 24، 48 و 72 ساعته دمای بیشینه و کمینه در نقاط شبکه بر روی ایران است. خطای مدل طی دوره آموزش 5 و 14 روزه، برای نقاطی از شبکه که دارای داده مشاهداتی هستند محاسبه شد. این خطاها در نواحی هم‌اقلیم، با استفاده از روش درون‌یابی کوکریجینگ، در سایر نقاط شبکه برآورد شد. بدین ترتیب پیش‌بینی خام مدل برای نقاط فاقد داده مشاهداتی حفظ، و تنها مقادیر برآورده شده خطا بر روی آنها اعمال می‌شود. دوره آماری 15 ماه، از 1/11/2019 الی 1/2/2021 برای 560 ایستگاه مشاهداتی کشور در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد خطای برونداد خام مدل در ماه‌ها، مکان‌ها و نواحی اقلیمی مختلف، توزیع یکنواختی ندارد. RMSE برونداد خام مدل برای کل کشور در پیش‌بینی‌های دمای بیشینه و کمینه به ترتیب تقریباً 6 و 5 درجه سلسیوس است، که بعد از تصحیح، به ترتیب به کمتر از 2 و 4 درجه می‌رسند. تغییر‌پذیری نمره مهارت در تمامی نواحی اقلیمی و ماه‌های مختلف بعد از تصحیح خطا بسیار کاهش یافته و در محدوده صفر تا یک قرار می‌گیرد. روش تصحیح خطای 14 روزه نسبت به روش 5 روزه چندان سبب بهبود نمره مهارت مدل نشد و می‌توان با روش 5 روزه با هزینه محاسباتی کمتر به دقتی مشابه رسید.

Description: گسل دوچاه با ظاهری خمیده و با راستای تقریبی خاوری-باختری و شیب حدود 70 درجه به سمت شمال واقع در پایانه شمال باختری گسل قم- زفره، از ساختارهای جالب توجه در ایران مرکزی می‌باشد. تاکنون پژوهش‌های متعددی به‌ویژه از دیدگاه رسوب‌شناسی و دیرینه‌شناسی در منطقه دوچاه صورت گرفته‌است اما کماکان اطلاعات ساختاری از گسل دوچاه واقع در باختر استان قم (کوه‌های یزدان و دوچاه) بسیار اندک است. در این پژوهش با تمرکز بر اطلاعات هندسی وجنبشی گسل دوچاه و پهنه‌ی دگرریخت شده‌ی اطراف آن در سازندهای قم و قرمزفوقانی به تحلیل تنش دیرینه در این محدوده پرداخته شده است که موقعیت محور یبیشینه تراکمی اصلی (σ1) و محور بیشینه کششی اصلی(σ3) به ترتیب برابر با 05 / 030 و 05 / 285 بدست آمد. تحلیل هندسی و جنبشی ساختاری مرتبط با گسل دوچاه و با توجه به آرایش فضایی محورهای اصلی تنش بیانگر فرانهادگی برش چپگرد بر روی برش راستگرد بویژه در قسمتهای باختری منطقه است که دلیل این امر را میتوان به خمیدگی رو به شمال گسل دو چاه و چرخش ورقه خزر (کاسپین) نسبت داد. آرایش خط‌های گذر تنش بیشینه، نشانگر پیروی آن‌ها از رژیم تنشی کلی حاکم بر پوسته ایران است. پتانسیل حرکتی گسل‌ها (Fault Movement Potential) رابطه نزدیکی با وضعیت تنش زمین‌ساختی حاکم در محدوده آن گسل دارد. با توجه به موقعیت فضایی بین گسل دوچاه و محور تنش بیشه تراکمی (σ1)، پتانسیل حرکتی گسل دوچاه حدود 33/0 برآورد گردید که نشانگر پتانسیل پایین این گسل برای فعالیت و ایجاد زمین‌لرزه‌ است.

Description: This paper investigates the mechanism of the eddy’s formation and their locations in the Caspian Sea using numerical simulations. The HYCOM model is used to simulate the evolutions of eddies. The model ran for 18 years from 1992 to 2009 while river runoff and atmospheric forcing are applied in the model as input files. The model output is appropriately compared to some observation data. The results indicate that one cyclonic eddy in the middle and two cyclonic and anticyclonic eddies in the southern basin of the Caspian Sea are the main eddies in this closed sea. Herein we prepare a comprehensive map to show the exact location of eddies with their important features like scales of them in all months using model simulation outputs. Topographic steering seems to be very important in the formation of mesoscale deep basin size eddies.

Description: روش های پالایش رقمی برای جداسازی اطلاعات مجزا از سیگنال های پیچیده هواشناسی بسیار موثر هستند. هدف از مطالعه حاضر طراحی پالایه مناسب برای اعمال بر روی سیگنال های هواشناسی دما و بارش به منظور هموارسازی، جداسازی مولفه های بسامدی با اهمیت و حذف نوفه های بسامد بالای بی اهمیت است. طراحی این پالایه ها، هم در حوزه زمان و هم در حوزه بسامد امکان پذیر است که در این تحقیق طراحی و اعمال پالایه در حوزه زمان انجام شده است. نتایج اهمیت انتخاب پالایه ی مناسب در تحلیل محتوای طیفی موجود در سیگنال هواشناسی را نشان می دهد. با پالایش سیگنال خام دما و بارش ماهانه طی دوره آماری 1979 تا 2021 در ایستگاه های تهران و تبریز به مولفه های فصلی، سالانه و بین سالی، ارتباط خطی بین این مولفه ها به طور مجزا توسط ضریب همبستگی پیرسون مورد بررسی قرار گرفته و شباهت ها و تفاوت ها با هم مقایسه شده اند. همچنین پالایه همینگ نسبت به پالایه میانگین متحرک ساده، عملکرد بهتری را در تضعیف نوسان های گیبس در بخش های جانبی پاسخ بسامدی پالایه نشان می دهد. البته انتخاب تعداد وزن بیشتر در طراحی پالایه می تواند در بهبود عملکرد پالایه اثرگذار باشد. این مساله در زمانی که تعداد مولفه های با اهمیت بیشتری در طیف بسامدیِ سیگنال هواشناسی وجود دارند، بایستی بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

Description: در این مقاله سری زمانی یونوسفر با استفاده از سه مدل شبکه‌های عصبی مصنوعی (ANNs)، سیستم استنتاج عصبی-فازی سازگار (ANFIS) و ماشین بردار پشتیبان (SVM) مدل‌سازی شده و سپس پیش‌بینی می‌شود. جهت انجام این تحقیق از مشاهدات ایستگاه GNSS تهران (N69/35 ، E33/51) که یکی از ایستگاه‌های شبکه جهانی IGS است، در سال‌های 2007 الی 2018 استفاده شده است. پارامترهای سال (year)، روز از سال (DOY)، ساعت (time)، شاخص فعالیت‌های خورشیدی (F10.7) و شاخص‌های فعالیت‌های ژئومغناطیسی (Kp and DST) به عنوان ورودی هر سه مدل در نظر گرفته شده و خروجی، مقدار TEC خواهد بود. برای مرحله آزمون دقت هر سه مدل، مشاهدات دو سال 2014 و 2018 از مرحله آموزش کنار گذاشته شده‌اند. دلیل انتخاب این دو سال، بررسی دقت مدل‌ها در زمان فعالیت‌های شدید خورشیدی (2014) و فعالیت‌های آرام خورشیدی (2018) است. نتایج حاصل از هر سه مدل با TEC حاصل از مدل مرجع بین‌المللی یونوسفر 2016 (IRI2016) و همچنین خروجی‌های شبکه جهانی IGS مقایسه شده است. همچنین از شاخص‌های آماری ضریب همبستگی، خطای نسبی و جذر خطای مربعی میانگین (RMSE) جهت بررسی دقت و صحت سه مدل استفاده شد. کمینه RMSE محاسبه شده برای مدل SVM، 11/3 TECU بدست آمده که در مقایسه با سایر مدل‌ها، از دقت بالاتری در مدل‌سازی و پیش‌بینی سری زمانی TEC یونوسفر در دوره فعالیت‌های آرام و شدید خورشیدی برخوردار است.

Description: An ensemble of elementary radiators is generated on the basement rock because of the applied stresses in the preparation zone of the earthquakes in the earth crust. Considering such an ‘ensemble’ as the source of electromagnetic signals, the strength of the electric field is estimated at different distances and frequencies laying in range (3 – 27 kHz) at three different conductivities of the crustal layers (10-8, 10-9, 10-10 S/m). The results of the computation are presented in this paper. Moreover, propagation distances for the seismogenic VLF emissions have also been calculated in the frequency band (3 – 27 kHz) at the conductivities laying in the range (10-8 - 10-10 S/m) within the limit of detectability of measuring instruments (10-7 V/m). It is observed that these distances increase with the decrease of conductivity of the middle layer of crust. Furthermore, theoretical results of computations are verified from the experimental observations of the seismic event that occurred at the distance of 698 km from the observing station at Chaumuhan Mathura (Geographic lat. 27.490N, long. 77.670E). In addition to this, the generation and propagation mechanisms of seismo-electromagnetic radiations have also been discussed briefly.

Description: جت حاره وابسته به نوسان شبه دوسالانه QBO (Quasi Biennial Oscillation) به عنوان یک عامل تاثیر‌گذار بر جنب‌حاره وردسپهرزبرین مطرح است. در این پژوهش اثر QBO بر شکست امواج روی شرق مدیترانه و غرب‌آسیا از دیدگاه عرضهای بحرانی بررسی می‌شود. با استفاده از داده‌های بازتحلیل ERA-Interim بین سالهای 2018-1979، کمیت‌های شار فعالیت موج و شیو تاوایی پتانسیلی شبه زمینگرد در فازهای شرقی و غربی نوسان شبه‌دوسالانه QBO محاسبه و بررسی شده‌اند. نتایج نشان داد که در شکست امواج روی غرب‌آسیا همراه با استقرار و تقویت جت‌ها در بالادست و پایین‌دست ناوه‌ها، مقادیر منفی شیو تاوایی پتانسیلی شبه زمینگرد شکل می‌گیرند. در فاز شرقی نسبت به فاز غربی QBO جت‌ها و مقادیر منفی شیو تاوایی پتانسیلی شبه زمینگرد در بالادست و پایین‌دست ناوه‌ها بیشتر تقویت می‌شوند. بنابراین در فاز شرقی نسبت به فاز غربی QBO تقویت بازتاب استواسوی ناوه از عرضهای بحرانی موجب افزایش گردش واچرخندی و نفوذ بیشتر ناوه به عرضهای پایین‌تر می‌شود. در شکست چرخندی امواج نیز جت‌حاره شرقی وابسته به QBO سبب تقویت جت‌ها در عرضهای میانی می‌شود. بنابراین افزایش بازتاب قطب‌سوی ناوه از عرضهای بحرانی در بالادست و پایین‌دست ناوه سبب تقویت گردش چرخندی ناوه در فاز شرقی می‌شود. در نتیجه در فاز شرقی مولفه نصف‌النهاری شار فعالیت موج در پایین‌دست ناوه افزایش می‌یابد و شکست امواج روی غرب‌آسیا در فاز شرقی قوی‌تر از فاز غربی صورت می-گیرد. در حالیکه در شکست واچرخندی امواج روی غرب مدیترانه جت حاره غربی وابسته QBO سبب تقویت عرضهای بحرانی نسبت به فاز شرقی می‌شود.

Description: با توجه به پیچیدگی و تنوع ساختار‌ تکتونیکی در منطقه خاورمیانه استفاده از روشی که بتواند عمق موهو را با بیشترین همخوانی با این ساختارها را ارائه دهد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این مقاله به مقایسه عمق موهو بدست‌آمده در منطقه خاور‌میانه با استفاده از دو شیوه متفاوت 1) وارون‌سازی گرانی منشور‌های کروی و 2) تخمین عمق موهو با بکار‌گیری منشور‌های کروی و استفاده از مدل پوسته لرزه‌ایCRUST1.0 ، می‌پردازیم. در حالت کلی بدست آوردن عمق از داده‌های گرانی یک مساله وارون غیرخطی است. در هر دو شیوه داده‌های گرانی با استفاده از روش یودا برگردان می‌شوند. با توجه به وسعت منطقه، استفاده از منشورهای کروی بجای منشورهای تخت در روش وارون سازی بکار رفته علاوه بر در نظر گرفتن انحنای زمین موجب کارآمدی روش نیز می‌گردد. کمینه عمق موهوی بدست آمده از روش اول ۱۲ کیلومتر مربوط به بخش‌هایی از اقیانوس هند و بیشینه عمق موهو ۵۴ کیلومتر مربوط به قسمت‌های غربی فلات تبت است که با مرز صفحات و ساختارهای تکتونیکی همبسته است. محدوده عمق موهو در روش دوم در بازه‌ ۵/۷ تا ۴۹ کیلومتر است که مقدار کمینه مربوط به بخش‌هایی از اقیانوس هند و مقدار بیشینه مربوط به قسمت‌هایی از زاگرس است. مقایسه نتایج دو روش نشان می‌دهد که نتایج حاصل از روش اول بخاطر وارون سازی داده‌های گرانی‌سنجی نسبت به روش دوم که از مدل پوسته لرزه‌ای CRUST 1.0 برای تخمین عمق موهو استفاده کرده، کاملا با مرز صفحات همخوانی داشته و کلیه ساختار‌های تکتونیکی منطقه را نشان‌ می‌دهد.

Description: We investigate the capability of the WRF/Chem model in the simulation of some criteria air pollutants, during a major air pollution episode between 16 and 21 December 2017. In this study, by employing the EDGAR-HTAP_v2 global emissions data in the WRF/Chem model, we evaluate the simulations of the surface mixing ratios of NO2, SO2, and CO. The RADM2 chemical mechanism with MADE-SORGAM aerosol scheme has been used as the chemical option of the WRF/Chem model, to simulate the meteorology-chemistry interactions. The variations of the time series of the pollutants and the comparisons of the results in Tehran with the measurement data showed that although the WRF/Chem simulations in Tehran presented considerable over-estimations, but the model’s performance with regard to the time variations of the concentrations of the gaseous agents over the polluted episode is acceptable, and therefore, could be considered in the operational air quality systems. Since emission data are not available for many metropolitan areas over Iran, the HTAP_v2 global dataset could be used as the emissions data with reliable accuracy for the numerical air quality models.

Description: تجزیه و تحلیل احتمالی وقایع خشکسالی در مدیریت و برنامه‌ریزی مناسب سیستم‌های منابع آب نقش مهمی دارد. به طور خاص، برآورد دوره‌های بازگشت این پدیده می‌تواند اطلاعات مفیدی برای استفاده مناسب از آب در شرایط خشکسالی فراهم کند. در این مطالعه، توانمندی دو مدل سری CMIP5 در شبیه‌سازی ویژگی‌های احتمالاتی توام شدت و مدت این بلیه با استفاده از مفصل مورد بررسی قرار گرفته و تحلیل فراوانی دو متغیره مفصل-مبنا بر حسب شدت و مدتSPEI3 برای دوره پایه و دوره آتی در بخش جنوبی حوضه کارون انجام شده است. رویداد خشکسالی در سری SPEI3 به صورت تعدادی متوالی از این رویداد در فواصل زمانی که مقادیر SPEI کمتر از 1- است تعیین شد. پس از شناسایی خشکسالی، چندین ویژگی مانند شدت، مدت، سختی و ... را می‌توان تعیین کرد. از توابع مفصل و توزیع‌های حاشیه‌ای برای محاسبه دوره‌های بازگشت توام شدت و مدت به دو صورت "و" و "یا" استفاده و تأثیرات تغییرات اقلیمی بر ویژگی‌های خشکسالی آینده با استفاده از دو مدل اقلیم (HadGEM2-es و IPSL-CM4-MR) تحت سناریوهای RCP8.5 و RCP4.5 طی دوره 2050-2021 ارزیابی شد. نتایج نشان داد که توابع فرانک (ایستگاهی) و گامبل (CRU و دو مدل اقلیمی) بهترین انتخاب برای برازش بر مقادیر مدت و شدت استخراج شده از سری SPEI-3 بودند. مدل HadGem توانمندی خوبی را در شبیه‌سازی رفتار احتمالاتی توام خشکسالی طی دوره پایه نشان داد. همچنین پیش‌نگری‌ها نشان داد اهواز در آینده نزدیک در مقایسه با دوره پایه تحت دو سناریو، خشکسالی‌های شدیدتری بویژه در شبیه‌سازی مدل HadGEM2-es تجربه خواهد کرد.

Description: در این پژوهش روش تنظیم سطح برای وارون‌‌سازی مسائل گرانی‌سنجی استفاده شده است. با توجه به اینکه در مسائل وارون گرانی سنجی همواره با عدم یکتایی روبه رو هستیم، روش تنظیم سطح کمک می نماید تا با منظم سازی مسئله به کاهش در عدم یکتایی جواب نزدیک تر شویم. این روش دارای یک الگوریتم مناسب است که حساسیت مطلوبی در تعیین دقیق مرزها در مقطع جانبی دارد. همچنین برای بهینه‌ سازی و کاهش ابعاد پارامترهای مسئله، توابع پایه شعاعی برای نشان دادن عملکرد تابع تنظیم سطح انتخاب می شود. در این پژوهش الگوریتم مذکور برای بررسی نقاط ضعف و قوت آن و به منظور اعمال برداده های ژئوفیزیکی گرانی سنجی، کد نویسی و برنامه نویسی صورت گرفته است. در نتیجه با اعمال بر مدل‌های مصنوعی مشابه گنبد نمکی و مکعب ساده و نیز اعمال نویز تصادفی مختلف، مورد آزمایش قرار گرفت و نهایتاً برای تست واقعی از داده های معدن موبرون کانادا استفاده شده است.

Description: بخارآب یکی از مهم‌ترین شاخص‌های جوی است که تعیین دقیق آن به افزایش دقت مدل‌های عددی هواشناسی کمک فراوانی می‌کند. امروزه با استفاده از مشاهدات GNSS و به‌کارگیری روش توموگرافی می‌توان ضرایب شکست تر در هر یک از المان‌های حجمی در نظر گرفته‌شده را برآورد کرد. استفاده از مشاهدات رخداد آکولتیشن می‌تواند باعث افزایش تعداد مشاهدات از جنس پارامترهای جوی حتی در نقاطی که مشاهدات ایستگاه‌های GNSS حضور ندارد، گردد. هدف از این تحقیق تلفیق مشاهدات آکولتیشن با مشاهدات GPS به‌منظور بالا بردن دقت ضرایب شکست برآورد شده در توموگرافی تابعی تروپوسفر است. به‌منظور برآورد نمودن مجهولات مسئله توموگرافی از مدل تابعی به کمک هارمونیک‌های کلاه کروی به همراه توابع متعامد تجربی برای تشکیل مدل سه‌بعدی استفاده‌شده است. همچنین از توابع پایه‌ی اسپیلاین برای نمایش توزیع ضرایب شکست تر در زمان و تشکیل مدل چهاربعدی بهره گرفته‌شده است. منطقه موردمطالعه، شبکه‌ ایستگاه‌های دائمی در کالیفرنیا می‌باشد بطوریکه پروفیل ضرایب شکست تر حاصل از توموگرافی در دو اپک زمانی (دو فصل مختلف) محاسبه گردیده و با داده‌های رادیوسوند مقایسه می‌شوند. نتایج نشان می‌دهد که استفاده از مشاهدات آکولتیشن در کنار مشاهدات زمینی GPS در توموگرافی انجام‌شده با استفاده از مدل‌های تابعی سه‌بعدی و چهاربعدی می‌تواند مقدار RMSE پروفیل‌های ضرایب شکست تر را تا حدود 8 درصد نسبت به توموگرافی انجام‌شده فقط با استفاده از مشاهدات GPS بهبود دهد. نهایتا نشان داده‌شده که اضافه نمودن مشاهدات آکولتیشن باعث تغییر در تأخیر تروپوسفری تر برآورد شده برای منطقه موردمطالعه در حدود 4 سانتی‌متر می‌گردد.

Description: دمای سطح زمین (LST) که حاصل اندرکنش جو ـ زمین است، به دلیل تأثیرپذیری از پوشش سطح زمین، رطوبت خاک، آلبیدو، زبری سطح و اندرکنش این عوامل با هواسپهر، می‌تواند تغییرات شرایط حرارتی سطح زمین را آشکار نماید. در پژوهش حاضر از داده‌های LST شب‌‌هنگام سنجنده‌ی مودیس ماهواره‌های ترا و آکوا (MOD11C3 & MYD11C3) که از وبگاه http://earthdata.nasa.gov دریافت گردید، برای برآورد LST در حوضه‌ی آبریز جازموریان طی سال‌های 2019-2003 استفاده شد. پس از فراهم‌سازی داده‌ها با گام‌های زمانی ماهانه و مکانی 5 کیلومتر، محاسبات بر روی دو ماتریس ماهانه و فصلی انجام گردید و به تهیه‌ی خروجی‌های آماری‌ـ-فضایی منطبق با هدف تحقیق، در محیط نرم‌افزارهای Excel، ENVI و GIS اقدام شد. نتایج نشان داد؛ LST شب‌هنگام در حوضه‌ی آبریز جازموریان، طی دوره‌ی آماری مورد مطالعه حدود °C 1 افزایش یافته‌است. این افزایش در دمای کمینه ‌بیش از افزایش در دمای بیشینه بوده‌است. توزیع فضایی LST شب‌هنگام نیز، بیان‌گر دامنه‌ی گسترده‌ای از دماها از°C10 - تا°C 35 + است که بیشینه‌ی آن در مناطق پست و کم‌ارتفاع مرکزی و جنوبی و کمینه‌ی آن در ارتفاعات شمالی حوضه برآورد گردید. همچنین برآورد فضایی ناهنجاری LST شب‌هنگام، ضمن تأیید روند افزایشی LST، بیشترین/کمترین ناهنجاری‌ مثبت LST را به ترتیب در بخش‌های مرکزی و غربی/بخش‌های شرقی و ارتفاعات شمالی حوضه نشان داده‌است. این شرایط می‌تواند به عنوان نمایه‌ای از تغییر اقلیم مورد توجه قرار گرفته و منجر به تغییر برخی از فراسنج‌های محیطی از قبیل رطوبت نسبی، تبخیر و تعرق، رطوبت سطح خاک، ماندگاری برف، دمای نقطه‌ی شبنم و انرژی بازتابی شبانه شود.

Description: Some extreme precipitations have occurred in Iran in recent years. This paper is devoted to the study of extreme precipitations in the west of Iran, affected by combination of atmospheric pressure patterns in the period of 1987–2016. At first, monthly precipitations for seven synoptic stations of the west of Iran in autumn and winter with positive anomalies greater than 100% were identified. Then, for statistical-dynamical analysis, the El-Nino Southern Oscillation (ENSO), North Atlantic Oscillation (NAO), Madden–Julian Oscillation (MJO) indices were used. Results showed that the extreme precipitations had occurred during moderate to strong El-Nino, while MJO was critical and strong, in phases 2 and 8, and NAO was in positive phase. The anomalies of the MJO index in case studies had positive values. The NAO for case studies has entered a positive phase from a strong negative phase a few days before extreme precipitation. Analyzing the relationship between the NAO and the MJO with lagged composites showed when the MJO leads the NAO, significant positive NAOs are found for phases 2, and negative NAOs for phases 8, indicating a significant influence of the MJO on NAO. The synoptic-dynamic analysis showed that three low pressure and one high pressure were the dominant systems that have been effective in producing extreme precipitation. Examination of the moisture fluxes revealed that the main humidity sources of the heavy precipitation were the Arabian Sea due to easterly winds that travel a long distance over the north west of Indian Ocean to the Arabian Sea.

Description: An integrated GIS, Remote sensing, and Geophysical techniques have been successfully applied to generate the previously non-available groundwater prospectivity map for the present study area. Selected thematic maps were integrated using the weighted sum tool of the spatial analyst tool of the ArcGIS software. The five thematic maps used are: lithology map, drainage density map, slope map, lineaments density map, and the topographic map of the area. The groundwater prospectivity map generated was reclassified into low, moderate, high, and very high potential zones on the basis of their assigned layer rank, which also depends on their degree of influence on groundwater occurrence. Areas around Gombe, Wuyo, Deba, Alkaleri, Kaltungo, Misau, Nafada, Bajoga towns are the regions that showed very high prospects for groundwater occurrence. Data processing filters such as: horizontal derivatives, Analytic signal processing, 3D-Euler depth estimation was applied on the magnetic data in order to map structures and lithologic contacts before its subsequent integration with other structural lineaments as a thematic layer. Vertical Electrical Sounding (VES) data were used to compute hydraulic conductivity, and Transmisivity etc. for the acquiferous layers identified. The results of the present study showed some regions that are classified as highly prospective to be consistent with high transmisivity and high yield values. The final outcome (groundwater potential map) of this research demonstrated that GIS/remote sensing, and the geophysical technique employed is a very powerful tool for generating groundwater prospectivity map, which is very vital in terms of planning for groundwater exploration and exploitation.

Description: امروزه انواع شبکه‌های عصبی مصنوعی در حوزه های مختلف علوم جو و اقلیم‌شناسی برای اهدافی نظیر طبقه‌بندی، رگرسیون و پیش-بینی استفاده می‏شوند. اما سوال اساسی در استفاده از شبکه‌های عصبی مصنوعی، نحوه طراحی و معماری آنهاست. یکی از نکات مهم در استفاده از شبکه‌های عصبی مصنوعی که باید مد نظر طراحان قرار بگیرد، انتخاب الگوریتم مناسب برای آموزش شبکه است. در این مقاله، شش روش مختلف آموزش شبکه عصبی پرسپترون چند لایه شامل روشهای منظم سازی بیزی، لِوِنبرگ-مارکوات و گرادیان مزدوج پاول-بل، الگوریتم شبه نیوتنی BFGS، گرادیان مزدوج فلچر-پاول و گرادیان مزدوج مقیاس شده برای پیش‌بینی ماهانه بارش کشور مورد بررسی و مقایسه قرار میگیرند. برای این منظور، یک شبکه عصبی پرسپترون برای پس پردازش خروجی بارش ماهانه مدل ECMWF طراحی می‏شود که برای آموزش آن از داده‏های ERA5 و روشهای آموزش مختلف استفاده می‏شود. برای بررسی عملکرد شش روش آموزش مختلف، مقدار سه شاخص ضریب همبستگی، میانگین مربعات خطا و نیز شاخص نش-ساتکلیف برای هر مدل محاسبه گردید. همچنین، عملکرد روشهای مذکور در مناطق جغرافیایی مختلف کشور برای ماه ژانویه، به عنوان نمونه، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از مقایسه شاخصها نشان داد که عملکرد دو روش منظم سازی بیزی و لِوِنبرگ-مارکوات، در مقایسه با چهار روش دیگر برای آموزش شبکه عصبی بهتر است. همچنین این دو روش توانستند، در مقایسه با داده‏های مدل ECMWF، قبل از پس پردازش، نتایج با دقت بیشتری را بدست آورند.

Description: بررسی رخداد توأم چرخندها و تغییر تراز فشار وردایست اطلاعات مفیدی دربارۀ ویژگی‌های جو به‌ویژه در ارتباط با رخداد بارش‌های فراگیر ایران به‌دست می‌دهد؛ زیرا از عواملی که منجر به بروز بارش‌های فراگیر در ایران می‌شود چرخندهای ورودی به کشور است. شناخت ساز وکارهای مرتبط با چرخند‌ها می‌تواند در شناخت بهتر و پیش‌بینی آنها موثر باشد. به‌همین دلیل در پژوهش حاضر ارتباط وردایست با چرخندهای تاثیرگذار بر بارش‌های فراگیر ایران مورد بررسی قرار گرفت. جهت انجام پژوهش از داده‌های دما و ارتفاع ژئوپتانسیل پایگاه داده ECMWF و جهت انتخاب روزهای توأم با بارش فراگیر ایران نیز از داده‌های پایگاه اسفزاری (نسخۀ سوم) استفاده شده‌است. با توجه به این‌که مطالعه‌ی تمام روزهای توأم با بارش فراگیر در این پژوهش امکان‌پذیر نبود، از میان تمام روزهای توأم با بارش فراگیر، روزهایی که درصد مساحت تحت پوشش بارش در آنها بیشتر بود، برای ماه‌های مختلف انتخاب شد. در نهایت درطول دوره‌ی مورد مطالعه 8 روز در 8 ماه مختلف انتخاب شد. برای هر روز منتخب، چرخند فعال شناسایی و ویژگی‌‌های وردایست در زمان شروع چرخند و روز رخداد بارش فراگیر بررسی شد. براساس نتایج به دست آمده از این پژوهش مشخص شد که در تمام 8 روز مورد واکاوی، در روز شروع فعالیت چرخند و در روز توأم با بارش فراگیر برروی ایران، تراز فشار وردایست تفاوت‌های قابل توجهی با مناطق هم عرض (و اطراف) خود دارد. در این هنگام تراز فشار وردایست مقادیر عددی بزرگ‌تری را نشان می‌دهد.

Description: طی دهه‌ی گذشته روش نوینی جهت سن‌یابی سطوح سنگی با استفاده از سیگنال لومینسانس تحریک شده با اشعه مادون قرمز ارائه شد. این روش بر پایه‌ی نمودار لومینسانس-عمق است که در آن با افزایش مدت زمانی که سنگ در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد عمق نفوذ نور به داخل سنگ افزایش و سیگنال لومینسانس موجود در سنگ کاهش می‌یابد. با استفاده از این رویکرد، سایت‌های مختلفی از جمله در ایتالیا و دانمارک با موفقیت سن‌یابی شده‌اند. لذا در این پژوهش امکان سن‌یابی نمونه‌های سنگی واریزه‌ای ناشی از زمین‌لغزش فتلک به کمک این روش مورد بررسی قرار گرفت. اما متاسفانه نتایج حاصل از نمونه‌ی فتلک منطبق با مدل ارائه شده نبود و تعیین سن انجام نشد. از اینرو نمونه‌های سنگی از سایتی در اسپانیا برداشت شد تا با همان روش‌های آزمایشگاهی که نمونه‌ی فتلک مطالعه شد مورد سن‌یابی قرار گیرند که نتایج با مدل همخوانی داشت. اطلاعات حاصل از این پژوهش نشان داد که مراحل نمونه‌برداری و انجام آزمایشات به طور صحیح انجام شده است و روش به درستی عمل می‌کند اما مشکل اصلی در ذات و حساسیت نمونه‌های برداشت شده از منطقه فتلک جهت تولید لومینسانس است.

Description: شراره‌های خورشیدی طغیان‌های ناگهانی در آتمسفر خورشید هستند که تابش‌هایی در طول موج‌های رادیویی تا اشعه گاما دارند و با توجه به انرژی‌شان در کلاس‌های مختلف (به ترتیب A, B, C, M, X) طبقه‌بندی می‌شوند. پیش‌بینی زمان وقوع یک شراره و مشخص کردن نوع کلاس آن می‌تواند به کم کردن اثرات مخرب آن بر روی زمین کمک کند. یکی از فرآیندهای پیش از وقوع شراره که می تواند به پیش‌بینی وقوع آن کمک کند نوسانات با دوره تناوب طولانی (VLP) در فاز پیش‌شراره است که نخستین بار توسط تان و همکاران (2016) گزارش شد. ما در این مقاله با استفاده از داده‌های ماهواره GOES، نوزده شراره را به لحاظ وقوع های پیش شراره انتخاب و بررسی کردیم که ۷ شراره در کلاس Cو ۱۲ شراره در کلاس M هستند. از این میان در دوازده مورد از آن‌ها VLPهای منظم را پیش از وقوع شراره مشاهده کردیم که به جز یکی بقیه در کلاس M بودند. دوره تناوبی که برای VLPهای این شراره ها با کمک تبدیل فوریه ی سریع، محاسبه کردیم ۱۴ تا ۳۴.۶ دقیقه است که با نتایجِ تان و همکاران (۲۰۱۶) در توافق است و در ضمن نشان می دهد دوره تناوب VLPها می تواند بیشتر از ۳۰ دقیقه نیز باشد. تعداد پالس های مشاهده شده در هر پیش شراره بین ۳ تا ۷ عدد است. برای هفت شراره ی دیگرِ باقی مانده از مجموعه ی منتخب ما، نیز VLP منظمی مشاهده نشد، که آن ها به جز یک مورد همه در کلاس C بودند.

Description: برای استفاده از مدل‌های عددی که دارای انواع پارامترسازی‌های فیزیکی هستند، لازم است تا قبل از اجرا انتخاب صحیحی بین طرحواره‌های مختلف انجام شود. در این تحقیق، عملکرد چندین طرحوارۀ فیزیکی همرفت کومه‌ای و لایه مرزی مدل WRF-NMM برای شبیه‌سازی 12 بارش فرین در استان بوشهر ارزیابی شد. در پیکربندی مدل، سه دامنه با تفکیک‌های 27، 9 و 3 کیلومتر و داده‌های ERA5 برای شرایط اولیه و مرزی ( با 108 اجرا برای انتخاب طرحوارۀ همرفت کومه‌ای مناسب و 72 اجرا برای انتخاب طرحواره لایه مرزی مناسب) انجام شد. برای ارزیابی بارش شبیه‌سازی شده، از دو نوع داده مشاهداتی (1) ثبت شده در نقاط ایستگاهی استان بوشهر و (2) داده‌های بارش ماهوارۀ GPM (محصول IMERG-DL) در نقاط شبکه‌ای استفاده شد. فرایند ارزیابی با کاربست شاخص‌های آماری و به تفکیک زمان بارش‌ها و ایستگاه‌های ساحلی و غیرساحلی انجام شد. عدم پیش‌یبینی بارش رگباری توسط هستۀ NMM موجب فروتخمین شدن بارش در شبیه‌سازی‌ها شد. با این‌حال، از بین 6 طرحوارۀ همرفت کومه‌ایِ KF، BMJ، SAS، oldSAS، NSAS و TiedTKE، طرحوارۀ oldSAS کمترین خطا را تولید کرد. ارزیابی عملکرد طرحواره‌های لایه مرزی MRF، MYJ، QNSE و YSU در برآورد بارش با انتخاب طرحوارۀ همرفت کومه‌ای oldSAS (در دو دامنۀ بزرگ‌تر)، نشان داد که طرحوارۀ MRF در نقاط ایستگاهی و نقاط شبکه‌‌ای کمترین خطا را تولید کرده‌ است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که مدل WRF-NMM نتایج قابل قبولی برای منطقه داشته است و ضرورت استفاده از طرحواره‌های بهینه را برای تحقیقات آتی روشن ساخت.

Description: پیش‌بینی‌های متوسط روزانه سرعت باد و رطوبت نسبی در هر مکانی با دقت مناسب، در هواشناسی مهم است. خروجی مدل WRF با خطا همراه‌ست، ازاینرو نیاز به ارتقاء کیفیت پیش‌بینی‌های است. هدف این مطالعه تصحیح خطای پیش‌بینی‌های 24، 48 و 72 ساعته متوسط روزانه سرعت باد ده‌متری و رطوبت نسبی در نقاط شبکه بر روی ایران است. خطای مدل طی دوره آموزش 5 و 14 روزه، برای نقاطی از شبکه که دارای داده مشاهداتی هستند محاسبه شد. این خطاها در نواحی هم‌اقلیم، با استفاده از روش درون‌یابی کوکریجینگ، در سایر نقاط شبکه برآورد شد. بدین ترتیب پیش‌بینی خام مدل برای نقاط فاقد داده مشاهداتی حفظ، و تنها مقادیر برآورده شده خطا بر روی آنها اعمال می‌شود. دوره آماری 15 ماه، از 1/11/2019 الی 1/2/2021 برای 560 ایستگاه مشاهداتی کشور در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد خطای برونداد خام مدل در ماه‌ها، مکان‌ها و نواحی اقلیمی مختلف، توزیع یکنواختی ندارد. به طور متوسط نمره مهارت مدل، برای پیش‌بینی رطوبت نسبی بیشتر از سرعت باد است. به طور کلی RMSE پیش‌بینی‌های سرعت باد و رطوبت نسبی برای کل کشور بعد از تصحیح، به ترتیب 13 و 18 درصد کاهش و نمره مهارت حداکثر تا 160 و 308 درصد افزایش می‌یابد. مدل، سرعت باد را در اکثر مناطق کشور کمتر از مقدار مشاهده شده، و رطوبت نسبی را بیشتر برآورد می‌کند. روش تصحیح خطای 14 روزه نسبت به روش 5 روزه چندان سبب بهبود نمره مهارت مدل نشد و می‌توان با روش 5 روزه با هزینه محاسباتی کمتر به دقتی مشابه رسید.

Description: در این مقاله با استفاده از روش اختلال کاهش یافته، انتشار امواج سالیتونی غیرخطی و پدیده آشوب و پایداری آن در نواحی شتابدار شفق قطبی در حضور الکترون‌های با تابع توزیع کایرنز-گورویچ مطالعه ‌شد. با استفاده از دو مدل مختلف، معادلات کورته وگ-دی وری (KdV) و KdV تغییر شکل‌یافته به دست آمده و نشان دادیم که جواب‌های این معادلات به شکل امواج سالیتونی هستند. اثر الکترون‌های غیرحرارتی و به دام افتاده و سرعت موج بر روی این امواج مطالعه شد. نتایج نشان دادند که با افزایش سرعت موج، اندازه دامنه موج سالیتونی افزایش می‌یابد. در ضمن اثر این کمیت‌ها بر روی انرژی کل بررسی شد. با در نظر گرفتن یک عامل شبه‌دوره‌ای، معادلات KdV و KdV تغییر شکل‌یافته مورد بازبینی قرار گرفته و مسئله آشوب و پایداری آن مطالعه شد. نتایج نشان دادند که با افزایش سرعت موج و پارامتر غیرحرارتی و به دام افتاده، نگاشت بازگشتی پوانکاره دچار تغییر شده به طوری که برای برخی حالات سیستم شبه‌پایدار و برای برخی حالات دیگر پایدار است. در نهایت به این نتیجه رسیدیم که نتایج کار اخیر در توافق خوبی با نتایج به دست آمده از ماهواره‌های وایکینگ، فرجا و S3-3 است.

Description: در این مقاله به تحلیل در دو ناحیه‌ی داخلی و مرزی گرانول‌های خورشیدی پرداخته شده است. داده‌های مورد استفاده در این پژوهش داده‌های آیریس (IRIS) است که از تصاویر SJI استفاده شده تا مناطق داخلی و مرزی گرانول‌های خورشیدی ، انتخاب شوند. از داده‌های طیفی Mg II k با دمای ۱۰۰۰۰ درجه کلوین، برای ساختِ پروفایل زمانی شدت در پیک‌های h3 و k3 و h2r و h2v و k2r و k2v و پروفایل شدت دمایی استفاده شده است و با استفاده از تحلیل موجک، مشخصاتِ نوسانی شدت در مناطق داخلی و مرزی گرانول‌های خورشیدی ، بدست می‌آمده است. با بررسی پروفایل‌ شدت در پیک‌های h و k مشخص گردید که رفتار کلی آن‌ها با یکدیگر یکسان می‌باشد و تفاوت در شدت و در نتیجه دمای آن‌ها است. در مورد پروفایل‌های شدت دما، رفتار کلی پیک‌های h و k با یکدیگر یکسانند. با بررسی نتایجِ تحلیل موجک، بنظر می‌رسد که رفتار نوسانی در پیک‌های h و k تقریبا مشابه هستند. با استفاده از نتایجِ تحلیل موجک، دوره نوسانات شدت نقاط روشن در مناطق داخلی و مرزی گرانول‌های خورشیدی، بدست آمده است که با توجه به مقادیر آن‌ها به نظر می‌رسد که نقاط روشن داخلی گرانول‌های خورشیدی منشا فوتوسفریک دارند و نقاط روشن مرزی گرانول‌های خورشیدی دارای منشا کروموسفریک هستند. نوساناتِ شدتی فرکانس بالا با دوره‌ی نوسانِ حدود ۶۴ ثانیه در نتایج دیده شده‌اند. این نوسانات فرکانس بالا تقریبا در تمامی داده‌ها و مناطقِ مورد بررسی دیده شده‌اند، که تا این لحظه شواهد قوی از منشا این نوسانات در دست نمی‌باشد.

Description: تحلیل پارامترهای مبنایی پیش‌لرزه‌ها یکی از کاربردی ترین پژوهش‌‌‌‌های صورت گرفته در خصوص کاهش خطرات ناشی از زمین‌لرزه است. چراکه شناسایی الگوی رفتاری پیش لرزه‌ها می‌تواند، محققان را با شرایط حاکم بر گسل‌های فعال در هر منطقه آشنا نماید؛ ضمن اینکه تحلیل پارامترهای مربوطه، مطالعات در خصوص پیش‌بینی زمین‌لرزه را به شکل هدفمندتری به نتیجه مورد نظر نزدیک خواهد نمود. در مطالعه حاضر شناسایی الگوی رفتاری پیش‌لرزه‌ها در پهنه‌های مختلف زمین‌ساختی در ایران، با هدف پیش‌بینی زمین‌لرزه‌های بزرگتر از 5، به عنوان هدف اصلی درنظر گرفته شد. بر این اساس با استفاده از تحلیل پارامترهای مبنایی پیش‌لرزه‌ها از جمله رابطه بین بزرگی و عمق آنها به بررسی احتمال رخداد زمین‌لرزه‌های بزرگتر از 5 در ایران برای یک دوره 10 ساله( از 1386 تا 1396) پرداخته شده است. نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از شباهت مشخص مدل‌های بزرگی‌ عمق پیش‌لرزه‌ها در یک پهنه زمین‌ساختی خاص و تفاوت این مدل‌ها در پهنه‌های مختلف با یکدیگر است که می‌تواند به عنوان یک پیش‌نشانگر مناسب در پیش‌بینی زمین‌لرزه‌های بزرگتر از 5 در ایران مورد استفاده قرار گیرد.

Description: This study was carried out to delineate possible mineralized zones within Nkalagu and Abakaliki by mapping the structural and hydrothermal alteration zones deduced from the available aeromagnetic and aeroradiometric datasets. Magnetic enhancement techniques such as total magnetic intensity (TMI), reduction to the equator (RTE), analytical signal (AS) and center for exploration targeting (CET) were utilized. The Potassium, Thorium, Uranium, ternary image maps and the K/Th ratio map, were produced to aid the interpretation process of alteration areas. The results obtained from the analysis of the airborne magnetic data identified and enhanced the magnetic signatures that reflect the structural features (lineament) of the study area, by revealing the structural trends at the ENE-WSW, NE-SW and WNW-ESE as major trends and NNE-SSW, NW-SE, NNW-SSE as minor trends. The analysis of radiometric data, revealed the concentrations of Thorium (eTh), Uranium (eU) and Potassium (%K) concentrations, which were used for the classification of the rock types present in the area. These classifications identified intrusions of basically igneous rocks such as granite, gabbro, rhyolite, diabase and metamorphic rocks such as quartzite and schist. The areas believed to be hydrothermally altered, aligned NW-SW, NNE-SSW, SE, central potions and NE borders were identified based on the concentration of radioelements, using K/Th ratio and the ternary maps. Hence, the results obtained from the analysis of the two methods mapped geological structures, geological boundaries and alteration areas which could be target areas of possible mineral deposits.

Description: در پژوهش حاضر، برای حل عددی دستگاه معادلات آب کم‌عمق دولایه برحسب متغیرهای فشارورد و کژفشار از روش تفکیک مد با گام‌های زمانی متفاوت استفاده شد. برای گسسته‌سازی مکانی، روش‌های مرتبه دوم مرکزی و فشرده مرتبه چهارم به‌ کار گرفته شدند و برای گسسته‌سازی زمانی در هر دو بخش فشارورد و کژفشار از روش لیپ فراگ به صورت نیمه‌ضمنی به همراه پالایه زمانی روبرت-‌آسلین استفاده شده است. ابتدا مد کژفشار با گام زمانی بزرگ و سپس مد فشارورد با گام- زمانی کوچک‌تر حل شده است تا بتوان مقادیر کژفشار مورد نیاز در مد فشارورد را از مد کژفشار استخراج کرد. برای این منظور در طی یک گام زمانی کژفشار، مقادیر کژفشار ثابت در نظر گرفته شده یا با درون‌یابی زمانی تعیین گردیده‌اند. تحلیل منحنی‌های خطا نشان می‌دهند که درون‌یابی زمانی مقادیر کژفشار برای به‌کارگیری در مد فشارورد می‌تواند به نتایجی بهتر منجر شود و شرایط پایدارتری را فراهم کند. همچنین، می‌توان ناپایداری عددی در گام‌های زمانی کژفشار بزرگ را با افزایش ضریب پالایه زمانی کنترل کرد.

Description: ازن‌سطحی یک آلاینده ثانویه است که عمدتا از واکنش‌های نورشیمیایی دیگر عناصر در جو تشکیل می‌شود. میدان‌های هواشناختی متعددی نیز در تغییرپذیری و انتقال این آلاینده مؤثر هستند. تمامی این عوامل منجر به تغییرپذیری ازن‌سطحی در مقیاس‌های زمانی متفاوت می‌شود که در این پژوهش سعی شده است با استفاده از تکنیک کلمگرو-زوربنکو (KZ) به بررسی تغییرات آن پرداخته شود. بدین‌منظور، سری‌زمانی ازن‌سطحی اندازه‌گیری‌‌شده در ایستگاه موسسه ژئوفیزیک در چهار سال متفاوت به‌کار گرفته شد. این داده‌ها پس از انجام کنترل کیفی با استفاده از تکنیک KZ به پنج مولفه‌ی طیفی درون‌روزانه، روزانه، همدیدی، فصلی و روند بلندمدت تفکیک شد. در ادامه تغییرات هر یک از این مولفه‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت و از بین آن‌ها موثرترین مولفه در این ایستگاه معرفی شد. نتایج نشان می‌دهد بیش از نیمی از تغییرپذیری ازن‌سطحی ناشی از نوسانات مولفه‌ی روزانه است، درحالیکه مولفه‌ی درون‌روزانه و همدیدی حدود پنج‌ درصد از این تغییرات را تشکیل می‌دهند. اگرچه مولفه‌ی همدیدی مشارکت کمی در تغییرپذیری کل دارد، این مولفه قادر به تشدید تغییرات دیگر مولفه‌ها از جمله مولفه‌ی روزانه است. از دیگر نتایج به‌دست آمده در این پژوهش، تغییرات کاهشی مولفه‌ی روند بلندمدت از سال ۲۰۰۸-۲۰۰۷ تا ۲۰۲۰-۲۰۱۹ می‌باشد.

Description: پراش‌ها اطلاعات مفیدی را درباره عارضه‌های زمین‌شناختی زیرسطحی مانند گسل‌ها، ناپیوستگی‌ها، چین خوردگی‌ها و مانند آنها ارائه می‌دهند. در مطالعه گسل‌ها برگشتگی قطبایی موج‌های پراشیده از لبه گسل‌ها یک چالش بزرگ بشمار می‌رود. در دهه‌های اخیر چندین روش‌ در حوزه‌های پیش و پس‌برانباشت برای تعیین ویژگی‌ها و محل پراش‌ها ارائه شده است، ولی بیشتر آنها در مواجهه با برگشتگی قطبایی امواج پراشیده از لبه گسل‌ها، توانایی کافی برای آشکارسازی پراش‌ها را ندارند. روش‌های تابع شباهت و مهاجرت کرشهف بعنوان دو روش مرسوم، بدون در نظر گرفتن برگشتگی قطبایی، برای تصویرسازی پراش‌‌های منتشر‌شده از لبه گسل‌ها دچار مشکل می‌شوند. در این مقاله دو راهکار برای بهبود کیفیت نشانگر پراشندگی معرفی می شود که حضور برگشتگی قطبایی تاثیری در کارآیی آن ندارد. در راهکار ارائه شده برای برطرف کردن مشکل برگشتگی قطبایی، خم برونراند پراش به چند گروه تقسیم و سپس تابع شباهت بصورت محلی برای هر کدام از این گروه‌ها محاسبه می‌شود. تابع شباهتی محلی بکار رفته در این تحقیق، زمان‌سیر امواج پراشیده را از معادله ریشه دوم دوگانه بدست می‌آورد. همچنین روشی برای بهبود بیشتر تصویر چشمه‌های پراش‌ استفاده می‌شود که با بکارگیری پنجره اریب در آن، بنوعی تابع شباهت محلی را به صورت تابعی از زمان وزن‌دار می‌کند. کارآیی روش تابع شباهت محلی با استفاده از وزن‌دهی پنجره اریب و بدون آن بر روی داده‌های لرزه ای مصنوعی و واقعی بدون اعمال هیچ‌گونه تصحیح قطبایی بررسی شده که نتایج حاکی از کانونش و تفکیک‌پذیری بهتر پراش‌ها در لبه گسل‌ها است.

Description: هدف از این پژوهش بررسی فعالیت‌های گردوخاک‌ فصلی و شبیه سازی عددی پدیده‌های گردوخاک‌ فرین در شمال شرق ایران است. برای این منظور داده‌های گردوخاک‌ پایگاه MERRA-2 و داده‌های عمق نوری هواویز الگوریتم ترکیبی DB و DT سنجنده MODIS طی دوره آماری 2018-2004 مورد بررسی قرار گرفتند. برای شبیه‌سازی عددی نمونه‌های منتخب گردوخاک نیز از مدل WRF-CHEM استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشینه فعالیت‌ گردوخاک‌ طی دوره 15 ساله به ترتیب در فصول بهار و تابستان به وقوع می پیوندد. بررسی فصلی مقادیر AOD و غلظت گردوخاک‌ نشان داد که بیابان‌های آرال قوم، قزل‌قوم ، قره‌قوم و قره بغاز به عنوان چشمه‌های اصلی گردوخاک‌ فرامرزی و سرخس به عنوان چشمه داخلی در شمال شرق هستند. چهار طرحواره گردوخاک مدل WRF-Chem آزمایش شد. نتایج نشان از کارایی بالای طرح‌واره GOCART در مدلسازی گردوخاک در شمال‌شرق ایران دارد. یافته های تحقیق نشان داد که مدل قابلیت آشکارسازی تیپ‌های مختلف گردوخاک با منشا و ساختارهای مختلف درهر دو دوره سرد و گرم سال را دارد. نتایج نشان داد که سه رخداد از رخدادهای مورد مطالعه در نتیجه گذر یک موج راسبی برون حاره و عمیق شدن ناوه موج بر روی محدوده ترکمنستان بوقوع پیوسته‌اند. در مقابل، رخداد مربوط به فصل تابستان، نتیجه استقرار یک الگوی گردش تابستانه است که با استقرار همزمان یک گردش واچرخندی در محدوده جنوبی ترکمنستان و بخش‌های شمال-شمال شرقی ایران و گردش چرخندی در محدوده دشت سیستان و بخش‌های جنوب شرقی کشور بوقوع پیوسته است.

Description: در این تحقیق داده‌های برداری دو بعدی پراکنده میدان سرعت مسطحاتی GPS با استفاده از توابع گرین مستخرج از قیود ارتجاعی درونیابی میشوند. این روش بر اساس توابع گرین یک جسم کشسان است که تحت تأثیر نیروهای صفحه ای قرار دارد. رویکرد مورد استفاده در این تحقیق وابستگی کشسانی مابین دو مؤلفه درونیابی را در نظر میگیرد. میزان وابستگی را میتوان با تغییر نسبت پواسون تنظیم کرد. هموارسازی با صرفنظر کردن از کوچکترین مقادیر ویژه در ماتریس جواب برای استحکام نیروهای حجمی ناشناخته انجام میشود. منطقه مورد مطالعه محدوده برخورد مایل صفحات زمین ساختی عربستان – اوراسیا است که دارای میدان سرعت GPS با توزیع نامنظم است. از سیستم تصویر مرکاتور برای ایجاد نیم فضا جهت انجام درونیابی استفاده شد. به منظور آموزش و آزمایش داده ها به صورت تصادفی به دو مجموعه آموزشی و آزمایشی تقسیم شدند. فاصله کمانی نقاط شبکه بندی از هم یک دقیقه کمانی در نظر گرفته شد. شبکه بندی با نسبت پواسون نیم جهت درنظرگرفتن وابستگی دو مؤلفه مسطحاتی بردارهای سرعت GPS انجام شد. سرعتهای مسطحاتی GPS در یک شبکه جغرافیایی منظم با فاصله یک دقیقه کمانی درونیابی شدند. داده هایی که دور از نقاط شبکه هستند نمایش داده نشدند. سپس مقادیر باقیمانده مابین پیش بینی ها و داده های ورودی اولیه محاسبه شد. با محاسبه آماره میانگین مربع نسبت انحراف استاندارد (MSDR) برای ارزیابی صحت شبکه بندی مقدار 0/86 برای این آماره بدست آمد.

Description: Water saturation is one of the key petrophysical parameters that mainly affects the accuracy of initial oil estimation related to a hydrocarbon reservoir. Approximation of this parameter is inevitable since it has a high effect on economic development of hydrocarbon reservoirs. In this paper, we approximated a function, using 2 wells with two core data sets belonging to each well, to predict water saturation by means of Support Vector Machine (SVM) algorithm in one of the gas reservoirs in the Persian Gulf. Due to inevitability of noise and outliers in the measured data, SVM modified to Fuzzy SVM (FSVM). For this purpose, a membership function is applied on the points, so each data point receives a membership degree. In this case, each input point is able to contribute to the learning of decision function. In other words, FSVM is able to enhance SVM by devoting less value to noise and outliers, as a result, better models compared to SVM can be produced. In this study, application of SVM for regression purpose (Support Vector Regression) carried out on 8 logs of DT, GR, RHOB, NPHI, LLD, LLS, MSFL, PEF as input with relevant core data belonging to a gas zone. Then, we determined the coefficients based on the comparison between predicted water saturation (using both SVR and fuzzy SVR algorithm) and core data. Our results show that predicted water saturation from fuzzy SVR and SVR are 95% and 71%, respectively (higher for fuzzy SVR than SVR).

Description: در این مقاله با استفاده از داده‌های دما و فشار وردایست گرمایی و دما در سطوح مختلف فشاری که از بایگانی مرکز ملی پیش بینی محیطی و پژوهش‌های جوی آمریکا گرفته شده است، کمیت بسامد شناوری برانت-وایسالا (N2 )در ترازهای مختلف فشاری محاسبه شد. در ادامه میانگین مداری این کمیت‌ها در سه منطقه کلاهک قطبی، عرض‌های میانی و منطقه حاره بدست آمد و تغییرات ارتفاع وردایست گرمایی در طول دوره رخداد گرمایش ناگهانی پوشن‌سپهر بررسی شد. نتایج نشان داد که در نوزده رخداد گرمایش انتخابی در دوره آماری 2020-1979، گرمایش ناگهانی پوشن‌سپهر سبب ایجاد بی‌هنجاری مثبت میانگین مداری دما و فشار وردایست شده است. از این رو در همه این موارد، گرمایش ناگهانی پوشن‌سپهر از طریق افزایش دمای وردایست و کاهش ارتفاع آن، سبب توسعه پوشن‌سپهر یا کاهش عمق وردسپهر شده است. بعلاوه کاهش ارتفاع وردایست در منطقه کلاهک قطبی، بیشتر از منطقه عرض‌های میانی است. همچنین دیده شد که قبل از گرمایش ناگهانی پوشن‌سپهر، پایداری ایستایی (بی‌هنجاری مثبت میانگین مداری N2) در پوشن‌سپهر افزایش و در هنگام گرمایش کاهش (بی‌‌هنجاری منفی میانگین مداری N2) یافته است. این تغییرات نیز در کلاهک قطبی بیشتر از منطقه عرض‌های میانی است. این نتیجه نشان می‌دهد که ساختار پایداری ایستایی در پوشن‌سپهر پایین و اطراف وردایست در کلاهک قطبی بیشتر تحت تاثیر عامل ایجاد گرمایش ناگهانی پوشن‌سپهر است.

Description: مطالعه مرز بین رخساره‌ها و لایه‌ها با دانه بندی نزدیک به هم در یک محیط رسوبی و دارای چین خوردگی‌های بالا از مسائل ژئوفیزیکی چالش‌برنگیز است. توموگرافی الکتریکی (ERT)، به عنوان یکی از موثرترین رهیافت‌های ژئوفیزیکی برای به نقشه در آوردن لایه‌های زیرسطحی بر اساس تباین رسانندگی مواد قلمداد می‌شود. یکی از موارد کاربرد برداشت‌های ژئوفیزیکی تعیین مرز رولایه و سنگ بستر در ساختگاه‌های مهندسی مانند سدهای خاکی است. در این مطالعه، به بررسی کارایی توموگرافی مقاومت ویژه الکتریکی و پلاریزاسیون القائی از طریق برداشت چندین پروفیل موازی با هدف تصویرسازی مرز رولایه و سنگ بستر و تعیین احتمال نشت و فرار آب در تکیه گاه چپ سدخاکی گلال پرداخته می‌شود. با توجه به نتایج بدست آمده از آرایه‌های برداشت شده، بخش‌های شارژپذیر می‌توانند در ارتباط با زون شیلی و نیز آهک‌های مارنی حاوی پیریت باشد. همچنین به دلیل نزدیکی مقادیر شارژپذیری رولایه با دانه بندی در حد رس و سنگ کف آهکی با میان لایه‌های شیلی و مارنی، تغییرات مقاومت ویژه الکتریکی به عنوان عامل اصلی جهت تفکیک لایه‌های زیرسطحی از یکدیگر در نظر گرفته می شود. برای تفسیر بهتر مدل‌های بدست آمده از داده‌های برداشت شده، از اطلاعات زمین‌شناسی و همچنین گمانه‌های حفاری موجود در منطقه برای صحت‌سنجی مقاطع ژئوالکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. بر اساس مدل‌های منتج شده از داده‌های ژئوالکتریکی می‌توان نتیجه گرفت که بررسی‌های ژئوفیزیکی، به خوبی توانسته فروافتادگی موجود در منطقه مورد مطالعه و همچنین مرز رولایه و سنگ بستر را با توجه به محدودیت‌های تفکیک پذیری تا حد قابل قبولی به تصویر درآورد.

Description: هدف اصلی این مطالعه، استخراج یک مدل سرعتی پوسته‌ای جدید در کل منطقه زاگرس بر اساس روش توموگرافی محلی (الگوریتم LOTOS) با استفاده از داده‌های موجود در این منطقه می‌باشد. در این پژوهش مدل سه بعدی سرعت امواج حجمی با استفاده از اطلاعات زمان رسید 7783 زمین‌لرزه در بازه زمانی سال 2006 تا سال 2018، ثبت شده در مرکز لرزه‌نگاری کشوری و شبکه لرزه‌نگاری باندپهن ایران ‌ارائه شده است. توزیع مدل‌های سه بعدی سرعتی تخیمین زده شده، همبستگی خوبی را با شرایط تکتونیکی و زمین‌شناسی برخوردار می‌باشد. با توجه به نتایج به دست آمده، آنومالی کم سرعت مشاهده شده در مدل‌های خروجی در پوسته بالایی را می‌توان با توجه به وجود رسوبات کامبرین-میوسن با ضخامت حداقل 10 کیلومتری که در کل پهنه زاگرس گسترده شده‌اند تفسیر نمود. طبق مدل‌های سرعتی به دست آمده در مقاطع عمودی، عمق موهو در ناحیه سنندج-سیرجان به صورت مشخص در مقایسه با منطقه زاگرس افزایش می‌یابد. این افزایش عمق موهو به دلیل فرورانش صفحه عربی به زیر خرد قاره ایران مرکزی که باعث افزایش ضخامت پوسته (پوسته دوتایی) در ناحیه سنندج-سیرجان می‌باشد. با با به کارگیری الگوریتم وارونسازی LOTOS، مدل سرعتی یک بعدی بهینه برای کل ناحیه برخوردی زاگرس شامل لایه رسوبی به ضخامت 10 کیلومتر (Vp ∼4.90 km s-1)، پوسته بالایی تا عمق 30 کیلومتری (Vp ∼ 5.54 km s-1) و پوسته پایینی تا عمق 45 کیلومتری (Vp ∼6.30 km s-1) استخراج شده است.

Description: انسان همواره به‌مظور ارتقا رفاه اجتماعی و اقتصادی مداخلات جدی و قابل ملاحظه‌ای در طبیعت انجام داده که مسبب بروز دگرگونی‌هایی در طبیعت شده ‌است. چرخه هیدرولوژی یکی از مهم‌ترین سیستم‌هایی‌است که تاکنون مورد دخالت‌های بسیاری قرار گرفته و به موجب آن، جنبه‌های مختلف رفتار هیدرولوژیک تغییر کرده‌است. یکی از این متغیرهای هیدرولوژیکی، جریان رودخانه‌ است که متغیر مهمی در بیلان آب بشمار می‌رود. فعالیت‌هایی همچون انتشار گازهای گلخانه‌ای که سبب تغییراقلیم و در نهایت تغییر در رژیم رودخانه می‌شوند، به عنوان عامل غیرمستقیم و فعالیت‌هایی همچون احداث سدها، مصرف آب برای فعالیت‌های کشاورزی و تغییر کاربری اراضی که مستقیما از سوی انسان اعمال می‌شوند، به عنوان عامل مستقیم دخالت انسانی شناخته می‌شوند. در این تحقیق تسهیم مشارکت فعالیت‌های مستقیم و غیرمستقیم انسانی در بروز تغییر در نظام طبیعی رفتار رودخانه تمر با استفاده از ریاضیات فازی مورد مطالعه است. به این منظور پس از تعیین نقطه شکست زمانی جریان رودخانه، از مدلسازی هیدرولوژیکی با مدلهای SWAT و شبکه عصبی مصنوعی، به منظور شناخت رابطه بین اقلیم و هیدرولوژی استفاده شد. به دلیل وجود عدم قطعیت در رفتار هیدرولوژیک و اثرگذاری آن در این تسهیم، روشی مبتنی بر محاسبات فازی به منظور تعیین سهم اثرات مستقیم و غیر مستقیم انسانی توسعه داده و نتیجه با روشهای قطعی موجود مقایسه شد. نتایج که گویای انطباق روش پیشنهادی با سایر رویکردهای مورد استفاده است، نشان داد تغییرات کاربری اراضی بصورت چشمگیری در تغییرات نظام جریان رودخانه موثر است. نتایج این تحقیق می‌تواند برای مدیران حوزه کشاورزی و منابع آب مفید باشد.

Description: Geophysical inverse problems seek to provide quantitative information about geophysical characteristics of the Earth’s subsurface for indirectly related data and measurements. It is generally formulated as an ill-posed non-linear optimization problem commonly solved through deterministic gradient-based approaches. Using these methods, despite fast convergence properties, may lead to local minima as well as impend accurate uncertainty analysis. On the contrary, formulating a geophysical inverse problem in a probabilistic framework and solving it by constructing the multi-dimensional posterior probability density (PPD) allow for complete sampling of the parameter space and uncertainty quantification. The PPD is numerically characterized using Markov Chain Monte Carlo (MCMC) approaches. However, the convergence of the MCMC algorithm (i.e. sampling efficiency) toward the target stationary distribution highly depends upon the choice of the proposal distribution. In this paper, we develop an efficient proposal distribution based on perturbing the model parameters through an eigenvalue decomposition of the model covariance matrix in a principal component space. The covariance matrix is retrieved from an initial burn-in sampling, which is itself initiated using a linearized covariance estimate. The proposed strategy is first illustrated for inversion of hydrogeological parameters and then applied to synthetic and real geo-electrical data sets. The numerical experiments demonstrate that the presented proposal distribution takes advantage of the benefits from an accelerated convergence and mixing rate compared to the conventional Gaussian proposal distribution.

Description: Ignoring electrical anisotropy, if present, results in inaccurate modeling of electromagnetic data and unreliable subsequent interpretation. It’s identification through data analysis procedure, therefore, can lead to selection of correct algorithm for modeling and inversion and ultimately trustworthy interpretation. In this study, part of the magnetotelluric data acquired on Sabalan volcano, located in northwestern Iran, were examined in terms of presence of electrical anisotropy. For this purpose, penetration depths, anisotropy coefficients, phase tensor, induction vectors, and distortion parameters were considered. The results confirm significant signs for anisotropic features in the area in the form of different depths of two polarizations, high anisotropy magnitudes and consistent deviation of the phase tensor main axes and anisotropy directions from the regional trend. This is consistent with the outflow direction indicated by previous studies to the Moil valley and high density of fractures and faults related to setting of hydrothermal reservoirs as the main path of fluid flow.

Description: در این مقاله مقدار بخار آب قابل بارش (PWV) با استفاده از مدل شبکه عصبی رگرسیون عمومی (GRNN) به صورت مکانی-زمانی مدل‌سازی و پیش‌بینی می‌شود. جهت ارزیابی مدل‌های GRNN و ANN، از مشاهدات ایستگاه‌های شبکه شمالغرب ایران و شبکه البرز مرکزی استفاده شده است. در شبکه شمالغرب از مشاهدات 23 ایستگاه GPS در بازه زمانی روزهای 300 الی 314 از سال 2011 (فصل زمستان) استفاده می‌شود. برای شبکه البرز مرکزی مشاهدات 11 ایستگاه در بازه زمانی روزهای 162 الی 176 از سال 2016 (فصل تابستان) بکار گرفته شده است. نتایج حاصل از مدل‌های GRNN و ANN در دو ایستگاه کنترل داخلی، یک ایستگاه کنترل خارجی (خارج از محدوده شبکه GPS مورد مطالعه)، همچنین در ایستگاه رادیوسوند تبریز (N08/38 ، E28/46) و رادیوسوند تهران (N68/35 ، E35/51) با نتایج حاصل از مدل‌های توموگرافی المان‌های حجمی (VBT)، مدل ECMWF، ساستاموینن و GPT3 مقایسه و ارزیابی می‌شوند. پارامترهای آماری جذر خطای مربعی میانگین (RMSE)، خطای نسبی و ضریب همبستگی (R) برای بررسی دقت و صحت مدل‌ها استفاده می‌شوند. نتایج این مقاله نشان می‌دهد که مدل جدید GRNN از دقت و صحت بسیار بالایی در مقایسه با سایر مدل‌های تحلیلی و تجربی تروپوسفر در محدوده شبکه مورد مطالعه برخوردار است. این مدل قابلیت نشان دادن تغییرات زمانی-مکانی بخار آب قابل بارش را با دقت بالا داشته و می‌تواند جایگزین مدل‌های تحلیلی و تجربی دیگر شود.

Description: منطقه فراخشک و خشک جنوب‌شرق ایران، نمونه بارزی از یک منطقه متأثر از رویدادهای فرین اقلیمی به مانند سیل و خشکسالی می-باشد. در این مطالعه، با هدف درک علل و فرایندهای منجر به رخداد دوره‌های تر و خشک فرین زمستانه در منطقه جنوب‌شرق ایران، وردایی‌های زمانی فضایی دوره‌های فرین تر و خشک زمستانه و ارتباط رخداد آن‌ها با گردش جو مقیاس سینوپتیک بررسی شده است. داده‌های شبکه‌ای مقیاس ماهانه از شاخص استاندارد شده بارش- تبخیر و تعرق(spei01) و داده‌های میانگین روزانه میدان‌های ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکالی(hgt500) از داده‌های شبکه‌ای بازکاوی شده NCEP-NCAR به ترتیب برای برای ارزیابی دوره‌های فرین تر و خشک و تیپ‌های گردشی جو زمستانی در یک دوره 55 ساله(2015-1960) استفاده شده است. ارزش‌های خارج از محدود 5/1+ تا 5/1- از شاخص مزبور به ترتیب اساس تعیین دوره‌های تر و خشک فرین لحاظ شده‌اند. با اجرای یک تحلیل مؤلفه مبنا(PCA) با دوران واریماکس بر روی ماتریس همبستگی از حالت تجزیه S داده‌های spei01، سه منطقه فرعی با وردایی اقلیمی مستقل شناسایی گردیدند. سپس، الگوهای گردش جو روزانه مقیاس سینوپتیک به تیپ گردشی(CTs) دوزاده‌گانه بر اساس اجرای تکنیک تحلیل خوشه‌ای غیرسلسله مراتبی k-means به پیروی از استبان و همکاران(2005)، تقسیم شده‌اند. ارتباط بین CTs با دوره-های تر و خشک فرین در منطقه جنوب‌شرق ایران با اعمال شاخص عملکرد(PI) بر روی داده‌های بارش روزانه ایستگاه‌های نماینده مناطق فرعی بررسی شده است. یافته‌ها بیانگر یک ارتباط معنی‌دار بین رخداد CTs و دوره‌های فرین تر و خشک در ایستگاه‌های نماینده مناطق فرعی می‌باشد.

Description: در آب‌شیرین‌کن‌ها، اثرات ناشی از تخلیه آب‌نمک غلیظ بسیار حائز اهمیت است. دفع پساب این تأسیسات، یکی از عوامل مهم تأثیرگذار بر کیفیت آب محیط پذیرنده است. میزان تأثیر بر کیفیت آب محیط دریایی بسته به نوع سیستم نمک‌زدایی و سیستم تخلیه پساب آن متفاوت است؛ به‌گونه‌ای که در انواع حرارتی، علاوه برافزایش شوری، دمای پساب نیز از دمای محیط پذیرنده بالاتر است اما در روش اسمز معکوس مهم‌ترین مسئله افزایش شوری است. در این پژوهش با توجه به اهمیت تأمین ضوابط سازمان حفاظت محیط‌زیست در مورد تخلیه پساب، چگونگی پخش آلاینده‌ اصلی یعنی شوری (کل املاح آب) موردبررسی قرارگرفته است. یک سؤال مطرح در این زمینه، میزان تأثیرگذاری تخلیه پساب آب‌شور متناسب با عمق محل تخلیه است. لذا در این پژوهش با استفاده از شبیه‌سازی عددی توسط نرم‌افزار مایک سه‌بعدی، اثر محل تخلیه پساب آب‌شیرین‌کن به لحاظ موقعیت عمقی تخلیه و نحوه‌ی انتشار در سواحل جنوب شرقی دریای خزر موردبررسی قرارگرفته و سناریوهای مختلفی مطرح و اجراشده است. نتایج سناریوهای بررسی‌شده نشان می‌دهد که با شرط تأمین ضوابط سازمان حفاظت محیط‌زیست تخلیه پساب در سه عمق بررسی‌شده نزدیک ساحل با تمهیداتی قابل‌اجرا است. در مورد اعماق بررسی‌شده در این پژوهش یعنی اعماق ۵ متر، ۱۰ متر و ۱۵، نتایج در برخی شرایط نشان می‌دهد اختلاف محسوسی بین نتایج این سه عمق وجود ندارد؛ اما در شرایط برگزیده یعنی شرایطی که زاویه جت تخلیه پساب به محور قائم نزدیک‌تر است، موقعیت‌های عمیق‌تر شرایط بهتری را به لحاظ انتشار شوری در محیط افقی ایجاد می‌کند.

Description: به منظور بازسازی مقاطع رسانایی الکتریکی زیر سطحی با استفاده از داده‌های ژئوالکترومغناطیس حوزه فرکانس تحت شرایط عدد القاء کوچک، یک الگوریتم مدل‌سازی معکوس تکراری در دو بعدی از طریق رویکرد معادلات انتگرال خطی در محیط برنامه-نویسی MATLAB توسعه داده شده است. الگوریتم حاضر بر اساس یک مدل‌سازی پیشرو خطی دو بعدی بنا نهاده شده است که برای حل این مسئله پیشرو از راه حل عددی به جای شیوه تحلیلی استفاده می‌گردد. از قابلیت‌های این الگوریتم خطی، محاسبه کرنل تنها در یک مرحله و استفاده از آن در تمام تکرارها می‌باشد که باعث افزایش سرعت محاسبات می‌شود. ورودی این فرایند معکوس‌سازی، مقادیر رسانایی الکتریکی ظاهری می‌باشند. برای بهینه‌سازی تابع هدف از شیوه کمترین مربعات وزن داده شده با حضور منظم‌سازی و همچنین اعمال قید، از طریق تابع وزن‌دهی عمقی، استفاده شده است که از شدت عدم یکتایی و ناپایداری آن کاسته شود. در این تحقیق، مقدار اولیه‌‌ی پارمتر منظم‌سازی با استفاده از بیشنه‌ی مقدار ماتریس عملگر پیشرو حاصل و سپس بهینه می‌شود. الگوریتم مذکور قادر به معکوس‌سازی در دو حالت منفرد و توأمان آرایه‌های هم‌صفحه افقی و هم-صفحه قائم می‌باشد. صحت این الگوریتم با استفاده از داده‌های حاصل از دو مدل مصنوعی، مدل اول شامل یک آنومالی در دو حالت افقی یا قائم و مدل دوم شامل چهار آنومالی با ابعاد و موقعیت‌های مختلف، و همچنین داده‌های مربوط به یک دایک ضخیم در آفریقای جنوبی ارزیابی می‌شود. داده‌ها از طریق شرایط دستگاه‌های EM31، EM34 و EM38 شبیه‌سازی یا برداشت شده‌اند. نتایج معکوس‌سازی‌ها کارآیی روش را در حد مطلوب نشان می‌دهند.

Description: مشاهدات همزمان از طیف نگار تصویربردار منطقه میانی آیریس(IRIS) ، با درجه تفکیک فضایی کمتر از یک ثانیه کمانی متشکل از طیف های فرا بنفش (UV) و تصاویر (SJI)، این امکان را فراهم می سازد که که دو ناحیه کروموسفر و ناحیه انتقالی خورشید مورد کاوش چند لایه ای قرار گیرد. ما مجموعه ای از جت ها را درطول موج های 2796، 1336 و 1394 آنگسترم ثبت شده است شناسایی و دینامیک آنهارا مورد مطالعه قرار می دهیم. برای رد یابی مسیر این ساختارها و تعیین سرعت ظاهری آنها از روش آنالیز تحول زمانی استفاده می کنیم. نتایج سرعت ظاهری نشان می دهد که این جت ها دارای حرکت های شبه تناوبی با سرعتهای تقریبی 10 الی 110 کیلومتر بر ثانیه هستند. همچنین کاوش طیفی این جت ها رفتار تناوبی را نشان می دهد که با گسترش در بال های آبی و قرمز در سه طول موج به ترتیب به اندازه 65- الی 40 ، 60 - الی 50 و 80 - الی 60 کیلومتربر ثانیه همراه است. گسترش هم زمان در بال های آبی و قرمز طیف می تواند از جریانات رو به بالای دو جهته ای ایجاد شود که از بازترکیب مغناطیسی ناشی شده و توسط امواج با مدهای p ( مدهای فشاری) تقویت می گردد. با توجه به این نتایج ، پیشنهاد می شود که نوسانات در این رویدادها با افزایش در یک طرف بال و هر دو طرف بال طیف، به ترتیب نشانه هایی از حرکت های مارپیچی و چرخشی باشند.

Description: توفندهای اقیانوس اطلس با تشدید فعالیت خود به‌عنوان چرخندهای برون‌حاره‌ای، نوسان اطلس شمالی (NAO) و مسیر توفان اطلس را تحت تأثیر قرار می‌دهند. هدف این پژوهش، مطالعه آماری-دینامیکی رابطه توفندهای اقیانوس اطلس و مسیر توفان اطلس با استفاده از رهیافت انرژی و شاخص NAO است. بدین منظور، ابتدا ضریب همبستگی میان شاخص‌های NAO و انرژی انباشته چرخند (ACE) در ژوئیه تا اکتبر سال‌های 2019-2017 محاسبه شد. سپس با استفاده از داده‌های بازتحلیل JRA-55، میانگین انرژی جنبشی پیچکی (EKE) و جملات مهم آن برای سپتامبر سال‌های فوق محاسبه و ارزیابی شد. نتایج نشان می‌دهد توفندهایی که محدود به نواحی حاره هستند، همبستگی بزرگ‌تر (حدود 95%) و تقریباً ثابتی با NAO دارند، ولی توفندهای دارای مرحله گذار برون‌حاره‌ای از همبستگی کمتری برخوردارند. به‌علاوه، اگرچه تعداد توفندها در دوره 2019-1995 در فاز مثبت NAO حدود 7% بیشتر از فاز منفی آن است، اما تعداد روزهای استقرار فاز منفی NAO در زمان فعالیت توفندها اندکی بیشتر از فاز مثبت می‌باشد. همچنین توفندهایی که فعالیت آنها در فاز مثبت است، تا سواحل شرقی آمریکا کشیده شده و در آنجا تقویت می‌شوند، حال آنکه توفندهایی که فعالیت آنها هم‌زمان با فاز منفی است، در دریای سارگاسو (غرب اطس) و ناحیه کیپورد (غرب آفریقا) رخ می‌دهند. نکته قابل ذکر دیگر آنکه جملات تبدیل کژفشار و واگرایی شار آزمینگرد ژئوپتانسیل مهم‌ترین جملات EKE در تقویت مسیر توفان اطلس درگذار برون‌حاره‌ای توفندها هستند و تقویت توفند قوی دورین تا سواحل کانادا و هم-زمانی رخداد آن با فاز مثبت NAO، موجب تقویت شدید مسیر توفان اطلس شده است.

Description: در این مقاله اثر بارورسازی ابر در یکی از عملیات‌های صورت گرفته توسط مرکز ملی بارورسازی ابرها در منطقه شمال غرب ایران بر بارش منطقه با استفاده از مدل میان‌مقیاس پیش‌بینی و تحقیقات وضع هوا (WRF) مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور روابط فرایند خردفیزیک بارورسازی ابر پارامتره شد، سپس در طرحوارۀ خردفیزیک موریسون موجود در مدل WRF پیاده-سازی گردید. با شبیه‌سازی بارورسازی ابر توسط این مدل توسعه یافته، مقدار بارش تولید شده بعد از بارورسازی محاسبه شد و با مقدار بارش تخمین زده شده توسط مدل WRF در حالت کنترلی (بدون بارورسازی ابر) مقایسه شد. نتایج نشان داد که عملیات بارورسازی موجب افزایش بارش باران در ایستگاه‌های باران سنجی ارومیه (3%)، تبریز (1%)، اهر (27%)، سراب (7%)، پارس آباد (9%) واقع در منطقه شمال غرب ایران شده است و این در حالی است که در برخی ایستگاه‌ها بارورسازی موجب کاهش بارش 11%، 1%، 10% و 12% ای به ترتیب برای ایستگاه‌های مراغه، تبریز، سهند و خوی دو ساعت پس از بارورسازی می‌شود.

Description: The particulate matter with a diameter of 2.5 μm (PM2.5) concentration seriously impacts the environment, climate, and human health. PM2.5 emissions are caused by anthropogenic or natural sources and are still a problem worldwide. In this study, monthly, seasonal, and annual spatial distributions of PM2.5 concentrations were analyzed over Iraq for the period (2003 to 2020) by use of the geographic information system technique. The results indicated that the PM2.5 concentration was higher in summer than in winter and autumn. The monthly mean maximum values of PM2.5 occurred during June and July with 8.4 and 8.7 µg/m3 over central and southern regions of Iraq, respectively, while monthly means of minimum values were observed during November over northern and western regions. These results concluded that the magnitude of outdoor PM2.5 concentrations varies among seasons and regions. Also, the annual means of PM2.5 less than the standard maximum permissible limits, and their seasonal means were smaller than this limit at all seasons.

Description: در این تحقیق کارایی سه دسته مدل تجربی برآورد شدت تابش شامل مدل‌های مبتنی بر ساعات آفتابی، دمای هوا و ابرناکی برای ایستگاه سنندج ارزیابی شد. پس از واسنجی مدل‌ها و استخراج مدل‌های برتر، از مقادیر برآوردشده شدت تابش به‌عنوان متغیر ورودی در مدل‌سازی فرایندهای مختلف استفاده شد و با حالتی که از داده‌های اندازه‌گیری‌شده شدت تابش به‌عنوان متغیر ورودی در مدل‌سازی این فرایندها استفاده شود مقایسه شد. پس از انجام واسنجی مدل‌ها سه مدل انگستروم-پرسکات، بریستو-کمپل و بلک به‌عنوان مدل‌های برتر و نماینده هرکدام از سه دسته مذکور انتخاب شدند. نتایج اعتبارسنجی نشان داد که تطابق مناسب و قابل قبولی بین مقادیر اندازه‌گیری‌شده شدت تابش و مقادیر برآورد شده آن با به‌کارگیری هر سه مدل وجود دارد به گونه ای که شاخص میانگین قدر مطلق خطا برای این سه مدل به ترتیب برابر با 138/5، 227/1 و 251/3 کیلوژول بر مترمربع بر روز بدست آمد. نتایج همچنین نشان داد که بکارگیری مدل آنگستروم و استفاده از شدت تابش برآوردشده توسط آن به‌عنوان متغیر ورودی همه فرایندهای تابش خالص، تبخیر تعرق مرجع، ذوب برف، دما و رطوبت خاک منجر به حصول نتایج مناسبی خواهد شد و در کلیه فرایندهای مذکور، مدل آنگستروم بهترین عملکرد را داشت. دو مدل بریستو – کمپل و بلک که عملکردی نزدیک به هم داشتند به هنگام بکارگیری شدت تابش برآورد شده توسط آنها بعنوان متغیر ورودی ۵ فرایند مورد مطالعه، بهترین عملکرد این دو مدل به ترتیب برای شبیه‌سازی تبخیر تعرق مرجع، تابش خالص، دما و رطوبت خاک و ذوب برف بدست آمد.

Description: The study of mantle convection is one of the most important topics in geodynamics. Mantle convection causes the transfer of internal heat to the cold parts of the Earth, and the effects of this heat transfer are observed as the motion of tectonic plates on the Earth's surface. Earthquakes, volcanism, and mountain building at the plate margins result from the movement of tectonic plates. Although the mantle occupies a large volume of the Earth, there are many fundamental questions about mantle composition, rheology, dynamics, and history. Many of these questions remain unanswered due to our indirect observations of the mantle. A major tool to study mantle dynamics is numerically analyzing mantle convection equations. In this work, we used Aspect -short for Advanced Solver for Problems in Earth's Convection- code to simulate mantle convection. The geometric model used in the simulation is a box of 4200 km by 3000 km. Using this code, we investigated the effect of different Rayleigh numbers on controlling mantle convection and creating mantle plumes. Results show that the number of mantle plumes increases with increasing Rayleigh number, and the rising mantle plumes become thinner with the Rayleigh number increasing. Finally, we studied the relationship between the Rayleigh number and the Nusselt number (surface heat flux). We conclude that there is a power-law relation between Rayleigh and Nusselt numbers.

Description: اسپیکول‌ها به‌طور متناوب بالای فوران‌های سطح خورشید در حال افزایش هستند. جت‌های فرابنفش تند نیز بالای لایه‌ها گزارش‌شده‌اند. تغییرات جهت‌گیری اسپیکول در عرض جغرافیایی خورشیدی که احتمالاً انعکاس‌دهنده‌ی فوران‌های فریز شده در خطوط میدان مغناطیسی کرونایی مجاورند، یک پارامتر مهم برای درک خصوصیات دینامیکی آن‌هاست. تعداد زیادی از تصاویر با وضوح بالا از اسپیکول‌‌های لبه در خطوط نشری کلسیم دو بار یونیده در خط H از مأموریت تلسکوپ نوری خورشیدی، سوار بر فضاپیمای هینوده در دسترس قرارگرفته است. بعلاوه، تبدیل هاف برای انجام تحلیل آماری جهت‌گیری اسپیکول در مناطق مختلف اطراف لبه‌ی خورشیدی، از قطب تا استوا، به تصاویر اعمال ‌شده است. نتایج نشان می‌دهد که در طی کمینه‌ی فعالیت مغناطیسی خورشیدی هرچه از استوا به سمت قطب‌ها پیش می‌رویم، زاویه‌ی میل اسپیکول‌ها کوچک‌تر می‌شود و طول آن‎‌ها بلندتر به نظر می‌رسد. درنتیجه می‌توان گفت که کروموسفر در این حالت نسبت به بیشینه‌ی فعالیت خورشیدی ضخیم‌تر است. درصورتی‌که اسپیکول‌ها در چاله‌های کرونایی قطبی به‌طور قابل توجهی مایل می‌شوند و ضخامت ناحیه‌ی کروموسفر و حتی ناحیه‌ی ‌انتقال نازک‌تر خواهد شد. این در حالی است که فعالیت‌های بزرگ‌مقیاس با طول عمر کوتاه نقش چندانی در ضخامت کروموسفر نداشته و برای اندازه‌گیری‌های بلندمدت با میانگین‌گیری حذف می‌شوند. بنابر نتایج این مطالعه بیشترین جمعیت آماری اسپیکول‌ها در کمینه‌ی (و بیشینه‌ی) فعالیت خورشیدی در نواحی قطبی و در عرض‌های پایین‌تر، مربوط به اسپیکول‌ها با زوایای میل بزرگ‌تر می‌داند. درحالی‌که در دوره‌ی بیشینه‌ی چرخه‌‌ی خورشیدی نتیجه‌ی معکوس انتظار می‌رود که به‌طور کامل تأیید شده و دلیلی توپولوژیکی برای پهن‌شدگی کروموسفر در حداقل فعالیت خورشیدی ارائه می‌دهد.

Description: براساس پیچیدگی‏ سازوکارهای سیاره‎ای-مقیاس اثرگذار بر رخدادهای فرین برفی، ضرورت شناخت و بررسی مؤلفه‎های تأثیرگذار بر این سازوکارهای آب‎وهوایی مطرح می‎شود. با توجه ‎به این‌که از یک‌سو، تاوه‌ ‎قطبیِ نیمکره شمالی بر وردش‎پذیری وردسپهر زمستانی اثرگذار و از سوی دیگر، ساختار الگوهای پیوندازدور در وضعیت‌های شدت و ضعف تاوه ‎قطبی وردش‌پذیر است، آشکار کردن وضعیت مؤلفه‌های اشاره شده در ارتباط با الگوهای همدید منجر به رخدادهای فرین برفی در ایران، هدف اصلی در نظر گرفته شد. بدین منظور و براساس معیارهای درنظرگرفته شده، سه دوره از فرین‌ترین رخدادهای برفی ایران در دوره آماری 1951-2016 گزینش شد که هر سه در ماه ژانویه قرار داشتند. سپس، با استفاده از داده‎های شبکه‎ای NCEP-NCAR و ترسیم الگوهای جوی در نرم‌افزار GrADS، وضعیت تاوه قطبی وردسپهری مشخص شد. مقدار و وضعیت نمایه‎‎های پیوندازدور NAM، AO، NAO و PNA نیز مورد واکاوی قرار گرفت. درنهایت، با انجام واکاوی تلفیقی، تأثیر تاوه قطبی و نمایه‎های پیوند ازدور بر شکل‎گیری الگوهای همدید منجر به رخدادهای فرین برفی ایران آشکار شد. براساس نتایج پژوهش، مقادیر مثبت نمایه‌های NAM در «فرین 1988» و AO در «فرین 1972»، به‌ترتیب نمایانگر گستردگی تاوه و کژریختی آن بوده‌اند و نمایه NAO، نقش مهمی در پیدایش الگوهای بندالی ترکیبی و شکل‌گیری سردچال‌های جوی وردسپهری در مناطقی نزدیک به ایران داشته است. در هر سه دوره رخداد مورد بررسی، شرایط دینامیکی لازم برای رخداد فرین برفی در مناطقی از نیمه‌های شمالی و غربی ایران، به‌واسطه پدیدار شدن الگوهای بندالی ناشی از ضعیف‌بودن تاوه قطبی در بخش اروپایی-اطلس فراهم شده است.

Description: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی عملکرد مدلِ WRF-Chem در برآورد مقدار ایستگاهی و توزیع مکانی NO2 و O3 در منطقۀ تهران در طی تابستان‌های 1398-1400 انجام شد. در ابتدا، با بررسی داده‌های غلظت ساعتی و روزانه آلاینده‌های NO2 و O3 از مرکز کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران برای ایستگاه‌های سنجش آلودگی، روزهای رخداد بیشینه غلظت O3 در فصل تابستان برای اجرای مدل WRF-Chem انتخاب شدند. در پیکربندی اجرای مدل از سازوکار شیمی RADM2 استفاده شد. برای تولید گسیل‌هایِ شبکه‌بندی شده در دامنۀ شبیه‌سازی از پیش‌پردازشگر گسیلِ PREP-CHEM-SRC استفاده شد. داده‌های گسیل جهانی از داده‌های گسیل RETRO و GOCART و گسیل‌هایِ انسان‌زادِ گازهای گلخانه‌ای و آلاینده‌های هوا از جمله CO، NH3، NOx، SO2، NMVOC و CH4، از پایگاه داده EDGAR_HTAP v5.0 اخذ شدند. گسیل‌هایِ اوّلیۀ هواویزهای انسان‌زادِ کربن سیاه، کربن آلی و دی متیل سولفید از پایگاه داده مدلِ GOCART، گسیل‌هایِ زیست‌زاد از مدل MEGAN و گسیل‌های NOx ناشی از آذرخش با استفاده از پارامترسازی بر اساس ارتفاع قلۀ ابر به دست آمده‌اند. نتایج ارزیابیِ پهنۀ NO2 شبیه‌سازی شده و پهنۀ برگرفته از داده‌های ماهواره‌ای OMI نشان داد که با در نظر گرفتن کمی جابه‌جایی مکانی، مدل توانسته میزان بالای آلایندۀ NO2 روی منطقۀ تهران را شبیه‌سازی کند. مدل همچنین بیشینۀ آلایندۀ O3 سطحی را در تهران شبیه‌سازی می‌کند اما گذر ماهواره در اکثر روزهای اجرا، از روی منطقۀ تهران به گونه‌ای است که داده‌ای از O3 در اختیار ما نمی‌گذارد. در ارزیابی ایستگاهی، نتایج بیانگر فراتخمین غلظت O3 و فروتخمین زیاد غلظت NO2 توسط مدلِ WRF-Chem بود.

Description: Indonesia is located at the Pacific Ring of Fire and the meeting place of the world's four tectonic plates. This is what that makes Indonesia to have a high tectonic activity and be prone to earthquakes. Currently, early earthquake detection service in Indonesia is based on seismometers network. However, seismometer instruments which observe seismic waveforms might become saturated, and as such may lead to incorrect earthquake magnitude detection at an early stage. Therefore, a new approach is needed to detect earthquake coseismic information. Global Navigation Satellite System (GNSS) is a good instrument to measure surface displacement due to an earthquake. However, previous studies in Indonesia still predominantly used daily solution data. To carry out early detection, it is not possible to use daily solutions. Therefore it is needed to use the data with a higher frequency solution than the daily solution. In this study, we used 30-seconds sampling rate data available from Indonesian Continuously Operating Reference Station (Ina-CORS) and Sumatran GPS Array (SuGAr). We will see how the 30-seconds GNSS data responds to earthquakes to estimate the value of coseismic displacement compared to daily solution data. The estimated value of this coseismic displacement can be used for earthquake early detection.

Description: Saltwater intrusion is as an environmental hazard in coastal lines if not appropriately managed. The over-exploitation, over-population, and climate change have invited and pushed the saltwater landwards and polluted the freshwater aquifers. This research is studies the results of the implemented project at the coast of Saint Andre' located in Koksijde, Belgium, to study this phenomenon through near-surface geophysics. Two geophysical methods, including Electrical Resistivity Tomography (ERT) and Electromagnetic Induction (EMI), were used to identify the saltwater intrusion. The present study aimed to investigate the possibility of saltwater intrusion, its extension and assess the government reclamation attempts to push back the saltwater. In the inversions, the Depth of Investigation Index (DOI) and the topography effect were evaluated. The subsurface conductivity of both methods was compared. The reliability of both methods to identify the saltwater intrusion has been established; however, the ERT survey provided a more comprehensive visualization than the EMI. The saltwater intrusion was found in the first 80 meters of the coastal line with resistivity values of 1.74 to 5 Ohm.m; however, the infiltration of freshwater and the reclamation operation has stopped the further progress salinity into the dunes. Local possibilities of brackish water or clay lenses were identified with 6.25 to 25 Ohm.m resistivity values. The freshwater body was observed at distances between 120 and 220 meters of the ERT line with values between 46 and 136 Ohm.m. The results were correlated with other studies, proving the reliability of the models.

Description: امروزه شناسایی روند پژوهشهای نوین در هر رشته‌ی علمی برای پژوهشگران، دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی، سرمایه‌گذاران پژوهشی، و سیاست‌گذاران علمی، حائز اهمیت است. هدف این پژوهش، ارزیابی کمی و کیفی تولیدات علمی ایران و جهان در پایگاه استنادی اسکوپوس با موضوع زلزلهشناسی در بازهی زمانی 2019 - 2021 میلادی با رویکرد علم‌سنجی و روش هم‌رخدادی واژگان کلیدی است. بررسی های پژوهش حاضر نشان می دهد تعداد مقالات محققان زلزله شناسی گزارش شده در پایگاه اسکوپوس، در دوره سه ساله 2019 تا 2021، حدود 15270 مقاله است و روند رشد تصاعدی پژوهش‌های دانش زلزله شناسی را نشان می دهد. بررسی تولیدات علمی ایران در مقایسه با سایر کشورها در دو بازه متفاوت نشان می دهد ، کشور ایران در حالی که در بازه 2007-2009 در فهرست 15 کشور برتر پژوهشی در حوزه زلزله شناسی نبوده است، اما طی سه سال اخیر خود را به جایگاه نهم و تقریباً هم‌ردیف با کشور آلمان رسانده است. علاوه برآن، بیشترین تولیدات علمی زلزله شناسی در ایران، نتایج پژوهش محققان دانشگاه تهران، پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و دانشگاه صنعتی شریف است. یافته‌های این پژوهش برای جهت دادن به پیشنهاده ها، تدوین طرح ها و پروژه های پژوهشی فناورانه برای فراهم نمودن زمینه کسب مرجعیت علمی دانش زلزله شناسی در آسیا از اهمیت بالائی برخوردار است. بنابراین ضرورت گسترش همکاری های علمی منطقه ای در سیاست‌گذاری مؤسسات پژوهشی و نیز پژوهشگران فعال در حوزه علوم زلزله امری اجتناب ناپذیر برای ارتقا تراز علمی ایران است.

Description: فرآیند تبدیل بارندگی به رواناب در یک منطقه پیچیده بوده و متأثر از عوامل زیادی است. در این پژوهش ارتباط بین نوع استفاده از اراضی و تولید رواناب و رسوب با استفاده از دستگاه شبیه‌ساز باران در منطقه مطالعاتی با مساحت 95821 هکتار بررسی شد. برای این منظور در 104 نقطه دستگاه شبیه‌ساز باران به‌صورت تصادفی نصب و شبیه‌سازی باران با شدت 867/21 میلی‌متر برساعت و در مدت 15 دقیقه در هر سه کاربری منطقه‌ فندوقلو اجرا و نمونه‌های خاک، رواناب و رسوب برداشت شدند. در کاربری‌های جنگل، مرتع و زراعی مقادیر میانگین جرم مخصوص ظاهری از 881/0 تا 355/1 گرم در سانتی‌متر مکعب روند افزایشی، مقادیر میانگین جرم مخصوص حقیقی و تخلخل کل خاک به‌ترتیب از 905/1 تا 162/2 روند افزایشی و از 60/53 تا 09/37 روند کاهشی را نشان دادند. در کاربری‌های جنگل، مرتع و زراعی مقدار روناب به ترتیب برابر با 5/868، 925 و 1425 میلی‌لیتر در مترمربع و هم‌چنین مقدار غلظت رسوب در هر یک از کاربری‌ها به‌ترتیب برابر با 937/1، 889/8 و 229/44 به‌دست آمد. بنابراین در این منطقه مدیریت کاربری اراضی و جلوگیری از تبدیل کاربری‌های جتگل و مرتع به کاربری زراعی می‌تواند نقش بسیار مهمی در کاهش هدر رفت آب و خاک حاصلخیز داشته باشد.

Description: در تاریخ 16 فروردین ماه 1396 زمین‌لرزه‌ سفیدسنگ با بزرگای گشتاوری 0/6 در حدود 30 کیلومتری سفید سنگ و 80 کیلومتری مشهد در استان خراسان رضوی به وقوع پیوست. با نگاهی به توزیع پسلرزه‌های مگزارش شده در وبسایت مرکز لرزه‌نگاری کشوری با توجه به خطای موجود در مکان‌یابی زمین‌لرزه‌ها، در این محل امکان نسبت دادن این رویداد به فعالیت بخش غربی گسل فریمان یا منتهی‌الیه جنوبی گسل کشف‌رود، میسر نیست. در این مطالعه تلاش گردید تا اثر استفاده از تعیین مکان نسبی زمین‌لرزه‌ها و بهبود قرائت فازها برروی داده‌های ثبت‌شده در ایستگاه‌های مرکز لرزه‌نگاری کشوری به منظور یافتن گسل مسبب بررسی شود. داده‌ها مربوط به بازه زمانی یک‌ساله پس از رخداد زمین‌لرزه اصلی و شامل 2136 پس‌لرزه بود که از این تعداد 290 رویداد با گپ آزیموتی کمتر یا مساوی 180 درجه، بزرگای کمتر یا مساوی 5/2 و RMS کمتر یا مساوی 5/0ثبت‌شده بودند. با استفاده از روش همبستگی متقابل، خطای قرائت فاز P شکل‌موج‌های ثبت‌شده کاهش یافته و سپس با استفاده از روش اختلاف زمانی دوگانه، خطای ناشی از مدل پوسته در تعیین محل زمین‌لرزه کاهش داده شد که این دو کار سبب افزایش دقت مکانی رویدادها شده‌اند. روش ذکر شده در بهبود توزیع عمقی زمین-لرزه‌های این منطقه نیز، تأثیر قابل ملاحظه‌ای داشته است. نتایج بدست آمده در این پژوهش با توجه به توزیع پس‌لرزه‌های با دقت بالا تعیین محل مجدد شده، نشانگر روند شمال غربی- جنوب شرقی (به موازات روند گسل کشف رود) و با شیبی در حدود 45 درجه می-باشد.

Description: Iran, located in Alp-Himalayan belt and an active tectonic plate, is annually struck by major earthquakes. Since shallow earthquakes cause considerable loss of lives and property in this region, using any method to decrease the time of magnitude estimation of great earthquakes is very important for making a prompt decision about what to do. To achieve this aim, mB was computed as a rapid estimator for 38 earthquakes with magnitudes greater than 6 which occurred in Iran and adjacent areas (24°-44°N, 42°-66°E) from 1990 to 2018. The magnitudes estimated using calibration function by Bormann and Saul (2007) have a standard error of 0.49 from Mw (in this study). Therefore, mB’s calibration function was modified. As a result, the magnitudes obtained are approximately equal to those of reported Mw (a standard error of 0.18). The calibration function acquired in this study for Iran’s earthquakes was lower than the mB’s global calibration function which obtained by Saul and Bormann (2007). Their difference was nearly one unit at short distances. This difference can be related to the earthquakes located in subduction zones and plates boundaries used by Bormann and Saul (2007) which systemically have lower stress drops than intraplate earthquakes considered here and thus it’s needed to develop improved region-specific calibration functions for mB. However, the difference became smaller at distances greater than 20°. Consequently, this method and new calibration function can be employed to estimate magnitudes as early as possible across Iran plateau.

Description: به عنوان یکی از روش‌های ایجاد ایمنی و آرامش مجدد پس از وقوع زمین‌لرزه، می‌توان به استفاده از جداسازهای لرزه‌ای و روش‌های کنترل سازه، نظیر استفاده از میراگرها، اشاره نمود که از دهه‌ی 1980 میلادی مورد مطالعه قرار گرفته است. علاوه بر این، به عنوان یکی از پارامترهای کلیدی در تحلیل سازه‌ها می‌توان به پدیده‌ی اندرکنش خاک و سازه اشاره نمود. با توجه به اینکه در چند دهه‌ی اخیر، استفاده از جداسازهای لرزه‌ای و انواع سیستم‌های کنترل غیرفعال در سطح جهانی بسیار مورد توجه قرار گرفته است، در این مقاله به بررسی استفاده‌ی همزمان جداساز LRB در اینترفیس خاک و سازه و میراگرهای ویسکوز در ارتفاع سازه تحت اثر بار لرزه‌ای پرداخته شده است. برای این منظور، ساختمان‌های 5 طبقه‌ای از نوع قاب خمشی فولادی، دارای میراگر ویسکوز، قاب خمشی دارای جداساز پایه و قاب خمشی دارای میراگر و جداساز پایه، در نرم‌افزار SAP2000 مدل‌سازی شده و به انجام مقایسه و تحلیل تاریخچه زمانی غیرخطی بر روی مدل‌ها پرداخته شد. به منظور بررسی تاثیر اندرکنش خاک و سازه نیز، نتایج حاصل از تحلیل ساختمان قاب خمشی جداسازی شده دارای میراگر در حالت‌های با و بدون توجه به اندرکنش، مورد ارزیابی قرار گرفت. برای مدلسازی خاک نیز از مدل وینکلر کمک گرفته شد. در نهایت، ضمن عملکرد مناسب میراگرهای جداساز همچنین به تاثیر در نظر گرفتن اندرکنش خاک و سازه به عنوان یک عامل کلیدی در مدلسازی ساختمان قاب خمشی جداسازی شده دارای میراگر دست یافتیم.

Description: تصویر‌سازی دوبعدی الکتریکی تحت عنوان توموگرافی مقاومت‌ویژه الکتریکی از طریق تعریف و حل یک مساله وارون غیر‌خطی انجام می-گیرد. در اغلب موارد داده‌های حاصل از برداشت صحرائی به‌دلیل ایده‌آل نبودن دستگاه‌های اندازه‌گیری، شرایط نامناسب برداشت، خطاهای اپراتوری و شرایط زمین‌شناسی، دارای نوفه هستند. آگاهی از توزیع آماری و مقادیر نوفه به‌دلیل ویژگی‌های خاص مسئله وارون می‌تواند نقش محوری در وارون‌سازی مقاومت‌ویژه الکتریکی ایفا کند. بطوریکه برآورد درستی از مقادیر نوفه، مانع برازش بیش از حد و کمتر از حد داده‌های محاسباتی و داده‌های صحرائی در حین وارون‌سازی می‌شود. در واقع برازش نامناسب (یعنی برازشی که مقدار پارامترχ^2 خیلی بیشتر یا کمتر از یک باشد) منجر به ایجاد بی‌هنجاری‌‌های کاذب یا از دست دادن جزئیات مهم در مدل وارون نهایی می‌شود؛ بنابراین برآورد صحیح از سطح نوفه داده‌های صحرایی از طریق مدل‌های ریاضی و یا تکنیک‌های صحرایی با هدف تخمین مدلی نزدیک به واقعیت زمین ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. در این مقاله برای ارزیابی نقش برآورد سطح نوفه داده‌های صحرایی در خروجی مدل‌های وارون، ماتریس وزنی داده‌ها که متشکل از سطح نوفه در هر داده است از طریق دو روش هم‌پاسخی و برانبارش و در قالب آرایه‌های ونر محاسبه می‌گردد. نتایج مدل‌سازی‌های عددی بر‌روی داده های مصنوعی و صحرائی نشان می‌دهد که تخمین صحیح ماتریس وزنی داده ها منجر به برآورد مدل‌های مقاومت‌ویژه نزدیک به واقعیت زمین می‌‌شود.

Description: پژوهش حاضر به ارائه نتایج حاصل از انجام مطالعات مغناطیسسنجی هوابرد در محدوده منطقه بصیران واقع در جنوب شهرستان بیرجند استان خراسان جنوبی پرداخته است. این منطقه طبق گزارش ها و نقشه های زمین شناسی موجود دارای اندیس ها و پتانسیل های بالای معدنی همچون مس قلعه زری، آهن بیشه و طلای هیرد بوده و از نظر مطالعات معدنی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در سال 1383 عملیات برداشت داده های مغناطیس سنجی هوایی در محدود وسیعی درحدود 1500 کیلومتر مربع با هدف شناسایی نواحی جدید حاوی پتانسیل های معدنی به ویژه کانسارهای فلزی و پایه ریزی جهت انجام مطالعات اکتشافی زمینی بوده است. جهت انجام تفسیرکیفی این داده ها با استفاده از انواع فیلترهای ریاضی و ژئوفیزیکی متداول مانند انتقال به قطب، ادامه فراسو، تهیه داده شبه گرانی و سیگنال تحلیلی، تمامی نقشههای مورد نیاز تهیه و بررسی و تفسیر شدهاست. بر اساس بررسیهای انجام شده و مقایسه روند تغییرات بی هنجاری ها در نقشه های مختلف، وجود حداقل پنج منبع عمده ایجاد کننده بیهنجاری مغناطیسی عمیق با منشاهایی از قبیل توده های آذرین نفوذی در محدوده قابل مـشاهده و تفسیر می باشد. این منابع در نقشههای رسم شده به ویژه در نقشههای انتقال به قطب، شبه گرانی، سیگنال تحلیلی و نقشههای فراسوی 300، 500 و 1000 متر با وضوح خوبی در گستره های عمقی مختلف آشکار شده است.نتایج این تحقیق شامل معرفی پنج ناحیه عمده دارای بی هنجاری عمیق مغناطیسی در منطقه بصیران می باشد که می تواند برای فعالان حوزه اکتشاف معدن مفید و سودمند باشد.

Description: The Fin doublet earthquakes with magnitudes MN 6.2, 6.3 occurred in 2021 November 14 in Hormozgan province in south Iran and was followed by many aftershocks with magnitude range between MN 2.5 to MN 5.0. In this study, first we conducted the InSAR analysis using the satellite data from European Space Agency (ESA) to the Fin doublet earthquakes. The displacement field obtained from interferometric observations in ascending and descending directions, exhibit ~E-W oriented pattern reverse fault. Then, we relocated aftershocks that were recorded between November 14, 2021 and January 14, 2022, by using the double-difference relocation method (hypoDD). The general pattern of relocated aftershocks distribution shows a seismic zone covering an area of approximately 25×17 km2. The cross-sections through aftershock locations show that the dominant depth range of aftershocks is from ~4 to ~23 km. The results show that the focal depths decrease toward the northeastern part of the region and deeper-aftershocks are located in the southwestern part. The interferometric observations and distribution of relocated aftershocks suggest the source fault(s) of the Fin doublet earthquakes strikes along a nearly west–east line and dips toward south-to-southeast.

Description: در این پژوهش از روش‌های ریزمقیاس‌نمایی آماری به‌منظور پیش‌یابی و شبیه‌سازی کمیت‌های اقلیمی برای تعیین شاخص‌های خشک‌سالی اقلیم آینده استان هرمزگان با استفاده از پنج مدل گردش عمومی جو شامل مدل‌هایCanESM2، HadGEM2-ES، MPI-ESM-MR، GFDL-CM3 وMIROC5 با سناریوهای RCP2.6، RCP4.5 و RCP8.5قابل‌دسترس در منرم‌افزار LARS-WG6 در سه دوره آماری 2040-2021، 2060-2041 و 2080-2061 استفاده شد. قابلیت ریزمقیاس‌نمایی با استفاده از شاخص‌های ضریب تعیین، میانگین مربعات خطا (MSE) و مجذور مربعات خطا (RMSE) ارزیابی گردید. ارزیابی شبیه‌سازی دمای کمینه و بیشینه توسط مدل‌های LARS-WG6، در کلاس ارزیابی بسیار مناسب تا مناسب و شبیه‌سازی بارش در کلاس ارزیابی مناسب تا متوسط طبقه‌بندی شدند. نتایج بررسی‌های تغییرات کمیت‌های اقلیمی با مدل‌‌های گزارش پنجم در تمام دوره‌ها حاکی از افزایش دماهای کمینه و بیشینه در تمام این مدل‌ها در سناریوهای مختلف اقلیمی در دوره‌های آینده است، و هرچه از دوره پایه فاصله بگیریم میزان تغییرات دما افزایش می‌یابد. میزان افزایش در دمای کمینه در اکثر مدل‌ها نسبت به دمای بیشینه در طی 20 تا 80 سال آینده بیشتر بوده و بیانگر آن است که افزایش در دمای استان هرمزگان بیشتر متاثر از افزایش در دمای کمینه می‌باشد. اغلب مدل‌ها افزایش میزان بارندگی در هر سه دوره را نشان می‌دهند به گونه‌ای که میانگین تمام مدل‌ها در هر یک از سه سناریو افزایش بارندگی به ویژه در شرق و شمال استان هرمزگان (مناطق مرتفع) را پیش‌بینی می‌کنند. در اکثر ایستگاه‌های هواشناسی استان هرمزگان بیشترین افزایش بارندگی در مدل CanESM2 با سناریو RCP8.5 و در دوره 2080-2061 پیش‌بینی شده است.