ALBERT

Description: Published

Description: Uzun yıllardır uygulanan liberal-kapitalist yönetişim modeli, bireyselleşmeyi ve piyasayı egemen kılıp, özel sektörü büyüterek, devleti ve hizmetlerini sınırlandırarak varlığını bugüne kadar sürdürdü. Ancak COVID-19 krizi ile birlikte bu ekonomik sistemin nasıl bir sonuç doğurduğuna hep birlikte şahit olduk. Dünyanın en büyük ekonomilerine sahip ülkelerin salgınla mücadelede ihtiyaç duyulan en temel koruma malzemelerini sağlamakta aciz duruma düşmesi, hastaları seçerek tedaviye almaları ve diğerlerini ölüme terk etmeleri, ölen insanlarını taşıyacak tabutları ve gömecek yerlerinin olmaması mevcut sistemlerin ne kadar insani olduğu sorununu somut bir şekilde ortaya çıkardı. Uluslararası rekabette en başarılı ülkeler, üstünlük sağlayan sektörlere ve üretime odaklanarak ekonomik gelişme stratejilerini bugüne kadar sürdürdüler. Ancak uzun tedarik zincirlerine ve küreselleşmeye dayalı bu yapı çökerken, katı sınırlar ve ulusal üretimlerle bu boşluğu doldurma arayışı ön plana çıktı. Ekonomiyle birlikte fonksiyonları zayıflayan, hizmet alan ve kapasitesi kısıtlanan devlet aygıtı ve yapısı, yaşanan salgınla birlikte büyük bir krizle karşı karşıya kaldı. COVID-19 salgınıyla birlikte ekonomik gelişmelere rağmen, sağlık hizmetlerinin ve tarımsal üretimin acil hallerde yarattığı etkilerinin insanlığı tehdit edecek boyutlara nasıl ulaştığını yaşayarak tecrübe ettik. Salgın ile birlikte tarımsal üretim başta olmak üzere temel ihtiyaçları karşılayacak üretimi yapabilmenin önemini bir kez daha anladık. Maske, solunum cihazı, ilaç ve aşı gibi halk sağlığı alanlarında üretim ve hizmetleri sunmanın ne kadar önemli olduğunun bilincine vardık. Üretimlerin stratejik öneminin dönemsel ve ihtiyaçlara göre değişebildiği gerçeğini bir kez daha yaşadık ve paramız olsa da bazı ürünleri ve hizmetleri satın alamayacağımızı gördük. Salgın, küresel düzeyde neredeyse hepimizi ruhsal, fiziksel ve sosyal açıdan eşitleyerek; sağlık, eğitim, gelir eşitsizliği, yoksulluk, işsizlik, göç, iklim krizi, temel insan ihtiyaçlarına erişim dahil her alanda yeni farkındalıklar oluşturdu. Salgın, bir yönüyle bencilliği besledi, dayanışmayı azalttı, yalnızlığa, biyolojik olduğu kadar psikolojik sorunlara ve bilgi kirliliğine yol açtı, ölüm korkusunu bireysel olmaktan çıkarıp, toplumsallaştırdı. Diğer yönüyle de dayanışma ihtiyacını artırdı ve ortak kader duygusunu güçlendirdi. Bu nedenle sosyal uyumu esas alan bir anlayışa olan ihtiyacımız daha fazla önem kazandı. Bundan dolayı toplumsal savrulmayı önleyecek ve panik yaşanmasına fırsat vermeyecek yapılanmaya ihtiyacımız arttı. 1980 sonrasında neoliberal rüzgârların etkisiyle yapılan özelleştirmelerle Türkiye’de de devlet nispeten küçültüldü, ekonomik ve sosyal sorunların yaşandığı bir dönemde küresel salgınla karşılaşıldı. Ancak genel sağlık sigortası, hastane sayısı, yatak kapasitesi gibi alanlarda sahip olduğumuz potansiyel ve kriz yönetme becerimiz sayesinde süreci nispeten daha iyi şartlarda geçirmekteyiz. Fakat bu gerçeğe rağmen ülkemizin de yeni şartlara adapte olmasını sağlayacak, krizi en az zararla atlatacak ve 21. yüzyılın ihtiyaçlarını karşılayacak yeniden yapılanmaya ihtiyacı artmaktadır. Ekonomik ve sosyal alanda yaşananlar yeni bir paradigma değişikliğine ihtiyaç olduğunu gösteriyor. Çünkü doyumsuzluğu ve obeziteyi besleyen sınırsız ihtiyaçlar algısı yerine, ihtiyaçların sınırlı olduğu ve isteklerin sınırlandırılabileceğini esas alan, bilgi hariç kaynakların sınırlı olduğu ilkesine dayalı yeni bir ekonomik düzeni inşa edecek bir paradigma değişikliğine yönelik beklenti artıyor. Kriz sürecini en az zararla atlatabilmek için hep birlikte dayanışma içinde mücadele ederek, küresel düzeyde yükselen işkollarını ve meslekleri esas alarak, endüstrileri ve iş piyasalarını yeniden yapılandırmak gerekiyor. Bu kitabın editörlüğünü üstelenen, yazar olarak katkıda bulunan ve hazırlanmasında görev alan fakültemizin çok kıymetli hocalarına bu vesileyle bir kez daha çok teşekkür ediyorum. 84 yıllık birikimimize uygun bir şekilde dünyada ve ülkemizde yaşanan ve yaşanacak sorunlara öğretim üyelerimiz kayıtsız kalmamış, var olan zor şartlara rağmen alternatifler üreterek, yol gösterici öngörülerde bulunmuşlardır. Hiç kuşkusuz bu kitap ön çalışma niteliğindedir, verilere ulaşıldıkça detaylandırılacaktır. Ufuk açıcı ve faydalı olması dileğiyle saygılar sunuyorum.

Description: Published

Description: Engellilik Tarihi Yazıları, 15-16 Kasım 2018 tarihinde İstanbul Üniversitesi Engelliler Uygulama Merkezi ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sağlık Daire Başkanlığı Engelliler Müdürlüğü işbirliği ile düzenlenen Dünden Bugüne Engellilik-Engellilik Araştırmaları Konferansı’nda sunulan çalışmalardan derlendi. Engellilik meselesini disiplinler arası bir yaklaşımla inceleyen ‘Engellilik Araştırmaları’, kuramsal ve uygulamalı bir bilim alanıdır. Bu alan 1970’li yıllarda Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere’de başlayan engelli hakları hareketinin akademik çalışmalara yansımasıyla ortaya çıktı. Sonraki yıllarda engelliliği sosyal, kültürel, tarihsel, hukuki, politik ve etik yönleriyle ele alan disiplinler arası bir araştırma alanı olarak Amerika ve Avrupa’ya yayıldı, pek çok üniversitede lisansüstü, hatta lisans düzeyinde programlar başlatıldı. Türkiye’de 2017 yılında, engellilik araştırmalarının geliştirilmesi amacıyla, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Engellilik Araştırmaları Anabilim Dalı kurularak, yüksek lisans programı açıldı. Engellilik deneyiminin kişisel ve toplumsal düzeyde etkilerini incelemeyi hedefleyen bu programın belkemiğini oluşturan konulardan birisi de, toplumlarda engelliliğin tarihsel ve sosyokültürel boyutlarıydı. Türkiye’de engelliliğin tarihsel ve sosyo-kültürel boyutlarını ilgilendiren alanlarda farklı disiplinler tarafından yapılmış bazı çalışmalara rastlanmaktadır. Bununla birlikte, engellilik çalışmalarıyla ilgilenen araştırmacılar için kaynak ihtiyacı açık bir şekilde eksikliği hissedilen bir konudur. Engellilik Tarihi Yazıları bu amaçla yola çıkmış bir çalışmanın ürünüdür. 2018 Kasım ayında İstanbul’da gerçekleştirilen Engellilik Araştırmaları Konferansı’nın teması Türkiye’de engelliliğin tarihsel, kurumsal, hukuksal ve sosyo-kültürel açıdan incelenmesi hedef alınarak, Dünden Bugüne Engellilik olarak belirlenmişti. Bu konferansta düzenlenen çeşitli panellerde Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne uzanan geniş bir tarihsel süreç içinde eğitim, istihdam, sosyal yaşam, edebiyat, din gibi alanlarda engellilik konusunda araştırma sonuçları ve bildiriler sunuldu. Ayrıca, Türkiye’de fiziksel tıp ve rehabilitasyonun, özel eğitimin, engellilikle ilgili politikaları oluşturan ve yürüten kurumların tarihsel süreçleri, ilgili konuların uzmanları olan öğretim üyeleri ve bürokratlar tarafından aktarıldı. Engelli hakları ve savunuculuk konusunda sivil toplumdaki hareketlilik 2000 yılı öncesi ve sonrasında faaliyet gösteren önemli sivil toplum örgütü temsilcilerinin yer aldığı panellerde tartışıldı. Bu konferansta sunulan araştırmalardan bazıları ve konferansta sunulmamış olmakla birlikte konuya doğrudan katkı sunabilecek diğer araştırmalar Engellilik Tarihi Yazıları’nda bir araya getirildi. Böylelikle, Türkiye’de henüz yeni gelişmekte olan engellilik tarihi çalışmaları alanında ilk safhada izlenen yaklaşımları ve yapılan araştırmaları görmeyi mümkün kılan ilk derlemenin araştırmacılara sunulması hedeflendi.