ALBERT

Description: In ons land is Galanthus nivalis L. „vrij algemeen, doch steeds verwilderd” (Bekn. Schoolflora, 8e druk). Het blijft daarbij in het midden gelaten van hoe lang geleden zulk een verwildering stamt. In sommige gevallen (De Kaagoevers; de omgeving van Leimuidon) is de situatie ter plaatse van die aard, dat men aan een zeer grijs verleden gaat denken. Het begrip verwildering zou dan nog slechts inhouden, dat de plant oorspronkelijk verwilderd is en in deze zin ware het ook van toepassing op sommige andere soorten, die men als regel niet verwilderd noemt. Werkelijke datering is bij ons weten echter nergens mogelijk en daarmee blijft het probleem onopgelost. Wij willen daarom iets meedelen over een vindplaats ten opzichte waarvan althans een vaag vermoeden van datering kan worden uitgesproken. In het dorp Warmond kan men naar het Westen afslaan langs de Kloosterlaan. Even vóór de plaats waar deze zich in een pad door de weilanden verliest, ligt aan de Zuidzijde van de weg een nagenoeg cirkelvormige akker, omringd door een ongewoon diepe sloot waaromheen een ringvormige met struikgewas bezette strook, die wederom door oen sloot omgeven is. Vlak hierbij stond in do late middeleeuwen het mannenklooster Marienhove. De vorm van do akker wekt overigens meer associaties met een burcht, dan met oen klooster on inderdaad werd het klooster (volgens de .gangbare beschrijvingen der Warmondse kastelen en kloosters) in 1413 gesticht „op een woeste of verlaate plaats, Oud-Tellingen genaamd.” Door sommigen wordt dit geïnterpreteerd als een aanwijzing, dat, nog vroeger, het kasteel of tenminste de „hofstede” Oud-Teilingen hier stond; anderen projecteren de ligging daarvan enige honderden meters zuidelijker.

Description: Of adventieve planten minder, evenveel of zelfs wellicht meer belangstelling verdienen dan indigene is een onderwerp waarover even lang en doelloos gesproken kan worden als over de vraag of het technisch toegankelijk worden van kern-energie de mensheid overwegend gevaar don wel nut zal opleveren. Indien echter een adventieve plant stand hordt en, tijdelijk of zelfs blijvend, deel gaat uitmaken van de flora van een bepaalde streek, dan pleegt de belangstelling onverdeeld te zijn. Voorbeelden hiervan zijn wel door ieder van ons te geven. Op het oude Pothoofd te Deventer stonden (en staan wellicht nog?) exemplaren van een kennelijk winterhard geworden Sisymbrium wolgense Bieb., terwijl op, enige kilometers afstand dezelfde soort adventief pleegt voor te komen in de omgeving van de huidige meelfabriek. Toen in 1933 Parentucellia viscosa L., voor het eerst na ruim een halve eeuw en dan nog wel op een drietal plaatsen, in ons land werd teruggezien, was het wel overeenkomstig de verwachting, dat zij te Amsterdam en Oploo weer snel zou verdwijnen, doch niet, dat zij in de Wieringermeer in grote hoeveelheid zou standhouden. Elk onzer zal vermoedelijk, uit eigen ervaring puttende, even treffende gevallen kunnen aanhalen. Recent is het volgende:

Description: Tolmiea menziesii Torr. et Gray. Naar aanleiding van Van der Ploeg’s beschoutwingen over de voor hem kennelijk onverwachte winterhardheid van Tolmiea menziesii Torr. et Gray kan ik mededelen, dat wij een aantal jaren geleden (naar schatting ca. 10 jaar) een kamerexemplaar van deze soort afdankten door het in de tuin te zetten. Sedertdien gedijt het daar, alle inmiddels vorlopen winters ten spijt, tenminste zo goed als tevoren binnenskamers.

Description: Petasites hybridus (L.) G., M. et Sch. bloeit tijdens de winterslaap van vele floristen en wordt daardoor veelal minder aandachtig bestudeerd dan andere indigenen van vergelijkbare algemeenheid van voorkomen. Het is daarom wellicht gewenst er aan te herinneren dat zij in twee uiterlijk nog al verschillende vormen voorkomt. Vrouwelijke planten hebben talrijke hoofdjes in een vooral in de vruchttijd lang uitgerekte bloeiwijze. De hoofdjes bevatten elk vele vrouwelijke bloemen, zonder meeldraden, met goed ontwikkeld vruchtbeginsel, een zeer lange stijl en twee draadvormige stempels. De bloemkroon bestaat uit een buis met niet of slecht ontwikkelde kroonslippen. Bovendien bevinden zich in het midden van het hoofdje één of meer steriels, schijnbaar tweeslachtige, bloemen met vijf kroonslippen, vijf meeldraden en één knotsvormige stempel.

Description: Er behoeft nauwelijks aan herinnerd te worden dat Equisetum arvense L. in bet voorjaar vruchtbare stengels pleegt te ontwikkelen en dat de onvruchtbare stengels, die er heel anders uitzien, pas daarna boven de grond komen, om tot in de herfst groen te blijven. Een enkele maal geschiedt het, dat in de nazomer opnieuw vruchtbare stengels uit de wortelstok ontspringen. Het voorkomen daarvan werd o.a. tijdens de Unio Schiermonnikoog (op 24 aug. 1956) nog eens vastgesteld. Dit op zich zelf zou geen mededeling in ons correspondentieblad wettigen. Merkwaardig genoeg om daarin kort vastgelegd te worden scheen ons echter de volgende ervaring. Op 18 sept. 1955 werd aan een wegberm, vlak buiten de bebouwde kom van Leiden, een vegetatie van sporendragende exemplaren waargenomen. Het verzamelde materiaal toont vruchtbare en onvruchtbare stengels aan één wortelstok. De groeiplaats bevatte ca. tien sporenaren op een oppervlak van enige vierkante meters, terwijl de berm over tientallen meters met onvruchtbare stengels was bezet.

Description: Vlak bij de oude kerk van Wassenaar staat een „deftig gebouw met verdieping, waarvan de middenpartij boven de houten kroonlijst prijkt met het in zandsteen uitgehouwen wapen van de heerlijkheid Wassenaar – Zuidwijk.” 1) Het is het uit de eerste helft der 18e eeuw stammende voormalig Raad-, Baljuws- of Rechthuis. Erachter ligt een grote tuin, die voor de voorbijganger onzichtbaar blijft. Wel loopt vlak naast het huis een steeg, maar deze is door een, tientallen meters lange, hoge oude muur van de tuin afgesloten. Vermoedelijk kweekt men in deze tuin, onder andere, Aubrieta deltoidea, want de steegzijde van de muur is daarmee rijkelijk begroeid. Deze begroeiing beperkt zich niet tot enige over de rand van de muur heenhangende exemplaren, doch men vindt ze, wortelend, op elke hoogte en hier en daar zelfs gelijkvloers tuisen de straatstenen. Afgezien van wat Asplenium ruta-muraria L. en enkele „banaliteiten” kan vrijwel van een reincultuur gesproken worden. In de bloeitijd levert de fel-paarse steeg een kostelijke en on-nederlandse aanblik. Het begrip bloeitijd is bovendien ruim te nemen: bij een bezoek in December 1956 bevond zich tenminste nog één exemplaar in bloei.

Description: Hen inwoner van Leiden met belangstelling voor floristiek loopt gevaar om te versomberen. Hij heeft in zijn omgeving de min of meer vaste vindplaatsen van een hoogst bescheiden aantal zeldzame planten, waarmee hij eventuele gasten van elders desgewenst, in het juiste seizoen, kan confronteren, maar overigens leeft hij vrijwel te midden van een tot wanhoop drijvende cultuursteppe, enkele moeilijk toegankelijke terreinen (Kaaggebied!) niet te na gesproken. Wanneer zulk een florist zijn gedrukte stemming eens extra wil accentueren bladert hij in Molkenboer en Kerbert’s Flora Leidensis. Hij verneemt daaruit hoe anders zijn ervaringen zouden zijn uitgevallen indien hij omstreeks 1840 geleefd had. (Zijn gemoedstoestand brengt mee, dat hij daarbij liefst over het hoofd ziet, dat de moderne handige determineerboekjes toen nog niet bestonden). M. & K. toveren hem een fraaie wereld voor. Op de koren- en vlasakkers van de Hoge Mors en langs de legendarische Duifhuislaan was het kennelijk om te watertanden en ook van andere plaatsen worden de in onze ogen vreemdste vondsten vermeld. Wellicht op grond van de schilderachtige naam treft hem daarbij de herhaalde vermelding van de Morsebel-polder onder Oegstgeest. „Carex caespitosa L.”, zo leest hij, maar hij troost zich, aan de hand van Flora Neerlandica deel I, afl. 3, blz. 89, met de gedachte, dat het wel Carex nigra (L.) Reichard zal zijn geweest, die er trouwens nu nog staat. Verder stuit hij op Medicago muricata D.C. (wat dat ook raag zijn!), Montia fontana L., Aster tripolium L., Myosurus minimus L. en Fritillaria meleagris L.; de laatste heide „in menigten”. Met welbehagen stelt hij daartegenover vast, dat Samolus valerandi L. ter plaatse aan de toenmalige floristen is ontsnapt of zich pas later heeft gevestigd.

Description: Chenopodium bonus-henricus L. Naar aanleiding van een publicatie in Corr.bl. no. 17 kan ik berichten, dat ik Chenopodium bonus-henricus jaren geleden óók aan de Noordelijke Lekdijk bij Culemborg heb gevonden. Tot mijn spijt kan ik niet meer precies zeggen, wanneer dat geweest is. Het is vermoedelijk kort na 1945, doch wellicht ook kort voor 1940 of in de eerste oorlogsjaren geweest. Ik vermoed, dat de vindplaats welke genoemd wordt, dezelfde is als destijds de mijne. Elders in het fluviatiele gebied, dat ik tussen Zaltbommel – Culemborg en Tiel zeer vaak bezocht, heb ik de plant nimmer aangetroffen.

Description: In ons land is Galanthus nivalis L. \xe2\x80\x9evrij algemeen, doch steeds verwilderd\xe2\x80\x9d (Bekn. Schoolflora, 8e druk). Het blijft daarbij in het midden gelaten van hoe lang geleden zulk een verwildering stamt. In sommige gevallen (De Kaagoevers; de omgeving van Leimuidon) is de situatie ter plaatse van die aard, dat men aan een zeer grijs verleden gaat denken. Het begrip verwildering zou dan nog slechts inhouden, dat de plant oorspronkelijk verwilderd is en in deze zin ware het ook van toepassing op sommige andere soorten, die men als regel niet verwilderd noemt. Werkelijke datering is bij ons weten echter nergens mogelijk en daarmee blijft het probleem onopgelost. Wij willen daarom iets meedelen over een vindplaats ten opzichte waarvan althans een vaag vermoeden van datering kan worden uitgesproken.\nIn het dorp Warmond kan men naar het Westen afslaan langs de Kloosterlaan. Even v\xc3\xb3\xc3\xb3r de plaats waar deze zich in een pad door de weilanden verliest, ligt aan de Zuidzijde van de weg een nagenoeg cirkelvormige akker, omringd door een ongewoon diepe sloot waaromheen een ringvormige met struikgewas bezette strook, die wederom door oen sloot omgeven is. Vlak hierbij stond in do late middeleeuwen het mannenklooster Marienhove. De vorm van do akker wekt overigens meer associaties met een burcht, dan met oen klooster on inderdaad werd het klooster (volgens de .gangbare beschrijvingen der Warmondse kastelen en kloosters) in 1413 gesticht \xe2\x80\x9eop een woeste of verlaate plaats, Oud-Tellingen genaamd.\xe2\x80\x9d Door sommigen wordt dit ge\xc3\xafnterpreteerd als een aanwijzing, dat, nog vroeger, het kasteel of tenminste de \xe2\x80\x9ehofstede\xe2\x80\x9d Oud-Teilingen hier stond; anderen projecteren de ligging daarvan enige honderden meters zuidelijker.

Description: The variation and distribution of Veronica hederifolia in the Netherlands is more thoroughly discussed than in the preliminary paper bij DE JONGH (1968). It is shown that only two of the five taxa distinguished by M. Fischer occur, V. hederifolia L. and V. sublobata M. Fischer. The earlier records for V. triloba Opiz refer to V. sublobata. In a rather large number of specimens the combination of morphological characters typical of the two indigenous taxa was not found. Therefore the authors agree with Hartl that Fischer\xe2\x80\x99s microspecies do not deserve specific rank. The correct names on subspecific level appear to be V. hederifolia L. subsp. hederifolia, and V. hederifolia L. subsp. lucorum (Klett & Richt.) Hartl. The distribution of the latter subspecies in the Netherlands is still insufficiently known. It is in all probability much rarer than subsp. hederifolia. Thus far it has been collected only a few times in the eastern part of the country. In the extreme western part, however, it is rather common, especially in the woods behind the dunes.