ALBERT

Description: W czerwcu 2001 roku mija osiemdziesiąt lat od powołania pierwszej polskiej placówki badań morza - Morskiego Laboratorium Rybackiego w Helu. Naukową opiekę nad Morskim Laboratorium Rybackim, początkowo podległym Morskiemu Urzędowi Rybackiemu w Wejherowie, sprawował Uniwersytet Poznański. Od 1925 roku Morskie Laboratorium Rybackie zostało podporządkowane Państwowemu Instytutowi Naukowemu Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach, który podlegał z kolei Ministerstwu Rolnictwa. Sprawy przyszłości Laboratorium zaczęły się komplikować, kiedy w 1927 roku zagadnienia rybołówstwa morskiego przejęło Ministerstwo Przemysłu i Handlu, a w Warszawie w 1928 roku powołano stowarzyszenie Morski Instytut Rybacki subwencjonowane częściowo przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu. W konsekwencji Morskie Laboratorium Rybackie znalazło się poza obszarem kompetencji zarówno Ministerstwa Przemysłu i Handlu, jak i Ministerstwa Rolnictwa, które redukując wydatki na badania naukowe w podległym mu Państwowym Instytucie Naukowym Gospodarstwa Wiejskiego, doprowadziło w 1931 roku do likwidacji Morskiego Laboratorium Rybackiego. Dobra materialne i intelektualne zlikwidowanego laboratorium przejęła Stacja Morska w Helu, powołana w 1932 roku w wyniku działań podjętych przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu oraz Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W końcu 1938 roku Stacja Morska została przeniesiona do Gdyni. Po wojnie placówkę tę reaktywowano pod pierwotną nazwą Morskiego Laboratorium Rybackiego. W 1945 roku wznowiło również działalność stowarzyszenie Morski Instytut Rybacki pod komisarycznym zarządem państwowym, podporządkowe Ministerstwu Żeglugi. W 1949 roku nastąpiło włączenie Morskiego Laboratorium Rybackiego do Morskiego Instytutu Rybackiego, który przejął przedwojenną siedzibę Stacji Morskiej w Gdyni. Szczegółowy opis wszystkich perypetii organizacyjnych pierwszej polskiej placówki badań morza znajdą czytelnicy w oddawanej im właśnie do rąk pracy profesora Andrzeja Ropelewskiego. Pozwoliłem sobie na skrótowe przywołanie chronologii tych wydarzeń, aby wykazać, że pomimo licznych zmian instytucjonalnych i organizacyjnych w dziedzinie badań rybackich w Polsce zachowana została ich ciągłość oraz w pewnym zakresie również baza materialna, a tym samym istnieje uzasadnienie uroczystych obchodów jubileuszu osiemdziesięciolecia Morskiego Instytutu Rybackiego. Namawiając profesora Ropelewskiego do podjęcia się trudu przygotowania tej pozycji wydawniczej, zdawaliśmy sobie sprawę, że krąg ewentualnych odbiorców może ograniczać się do grona pracowników Morskiego Instytutu Rybackiego i ich rodzin, a przypuszczalnie również, choć w mniejszym stopniu, do ludzi związanych z polskim rybołówstwem w drugiej połowie ostatniego stulecia. Profesor Ropelewski ze skrupulatnością typową dla historyka stworzył nie tylko szczegółową kronikę wydarzeń z historii Morskiego Instytutu Rybackiego i jego pracowników, ale osadził ją w kontekście znacznie wykraczającym poza obszar spraw związanych z samym Instytutem i rybołówstwem. Mam więc nadzieję, że ta pozycja, adresowana początkowo do wąskiego grona czytelników, zamówiona i wydana dla uświetnienia Jubileuszu Instytutu, zainteresuje również szerszy krąg odbiorców. Mam tu na myśli tych wszystkich, którzy niekoniecznie byli lub są związani zawodowo z rybołówstwem, ale poczuwająsię do związków z szerzej pojmowaną gospodarką morską i nauką. Na przykładzie zmiennych kolei losu Morskiego Instytutu Rybackiego na przestrzeni omawianego osiemdziesięciolecia, obejmujących okresy rozwoju, stagnacji, a ostatnio stopniowego ograniczania zatrudnienia i zakresu działalności, baczny czytelnik zauważy zapewne analogie nie tylko do ogólnej sytuacji rybołówstwa, ale czasami również nauki, a nawet polityki morskiej państwa. Morski Instytut Rybacki był, jest i zapewne nadal będzie związany z rybołówstwem morskim. Doświadczenia osiemdziesięciu lat wykazują że to właśnie potrzeby tej branży w znacznym stopniu decydowały o wielkości zatrudnienia i profilu kadry naukowej Instytutu oraz tematyce i geograficznej lokalizacji prowadzonych badań. Ze względu na nieodwracalny spadek udziału i znaczenia połowów dalekomorskich polskiego rybołówstwa, a tym samym ograniczenie zasadniczych rejonów badań do Morza Bałtyckiego, przed Instytutem stoją w dalszym ciągu duże wyzwania. Wyzwania te przede wszystkim dotyczą konieczności sprostania nowym międzynarodowym wymogom związanym z przystępowaniem Polski do Unii Europejskiej. W największym uproszczeniu wymogi te dotyczą istotnej zmiany podejścia do badań rybackich, od dotychczasowych badań ukierunkowanych głównie na obiekt połowów - ryby, do badań interdyscyplinarnych obejmujących szeroki zakres relacji pomiędzy ekosystemem i rybołówstwem. Takie podejście promuje m. in. Międzynarodowa Rada Badań Morza i Organizacja do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa Narodów Zjednoczonych. Zalecana zmiana profilu badań rybackich stanowić może szansę rozwoju Morskiego Instytutu Rybackiego, mimo zmniejszającej się roli rybołówstwa morskiego w gospodarce naszego kraju. W okresie osiemdziesięciu.lat swojej działalności MIR stał się instytucją, której dokonania znane są w kraju i zagranicą. Pomimo ogólnie znanych trudności finansowych nauki polskiej potencjał materialny i intelektualny Instytutu, tworzony przez tak długi okres, pozwala zachować pewien optymizm na przyszłość i mieć nadzieję, że nie zostanie on zmarnowany.

Description: Published